Meer over Media en cultuur

Het citaat van Gabriel García Márquez waarmee de documentaire Joan Baez: I am a noise opent en waarin hij zegt dat iedereen een publiek, privé en geheim leven heeft, geeft de opzet van deze film meteen prijs. Dat publieke en privébestaan is bekend: de legendarische Amerikaanse folkzangeres en activiste Joan Baez (1941) was een icoon van de protestbeweging in de jaren zestig. Activist, pacifist, ze had een relatie met Bob Dylan, was betrokken bij de burgerrechtenbeweging en protesteerde tegen de Vietnamoorlog.

Jur staat als 21-jarige student volop in het leven als hij tijdens een uitwisselingssemester in Amerika een vage hoofdpijn krijgt die zich ontwikkelt tot verward gedrag. Het blijkt een encefalitis te zijn. Na weken in coma gelegen te hebben, ontwaakt Jur. Hij herstelt volledig, op één aspect na. Hij is ál zijn herinneringen verloren. In de podcast De Jongen Zonder Gisteren bespreken Jur, zijn familie en vrienden zijn ziekte­periode en de gevolgen daarvan.

Bijt, het speelfilmdebuut van Guido Coppis, is het soort film waar menigeen niks mee heeft: dun verhaal, weinig dialoog, traag. En toch, Coppis is onmiskenbaar een begaafd stilist: zijn hele film baadt in een bruinoranje koperkleur, een soort negatief van Nederland. De acteurs, onder wie Reinout Scholten van Aschat, Frieda Barnhard en Johan Leysen (in zijn laatste rol), zijn bovendien zonder uitzondering goed en het gegeven is intrigerend.

Maarten van Buuren, emeritus hoogleraar Frans en letterkundige, schreef met De gek als medemens zijn tweede boek over de psychiatrie. Aanleiding: Van Buurens eigen ervaring met ernstige depressies – zoals hij die eerder beschreef in Kikker gaat fietsen. In beide boeken probeert Van Buuren het ontstaan van waanzin (zijn term, lees: psychiatrische problematiek) te begrijpen.

Volgens een onderzoek uit 2014 zou een patiënt op de intensive care gemiddeld 187 maal per dag een schel alarmgeluid horen. Het omgevingsgeluid op deze afdeling schommelt rond de 80 decibel, vergelijkbaar met het geluid van een stofzuiger. Ziekenhuizen zijn een ziek­makende kakofonie van geluiden. Geluid is één van de acht thema’s in het boek Artists remaking medicine van Emily F. Peters en 21 medewerkers. De andere thema’s zijn tijd, lichaam, zicht, ruimte, kleur, dromen en actie. Elk thema omvat twee tot vier opzichzelfstaande bijdragen waarin met een vaak aanstekelijk enthousiasme de deprimerende ziekenhuis­omgeving wordt aangepakt.

Met Fractie van een seconde willen Michael Ghysels en Stef Vanlee uit Antwerpen hun publiek bewuster maken van de risico’s van het alledaagse verkeer. Michael Ghysels weet daar alles van: in 2017 overleefde hij een zwaar verkeersongeval. Ondanks zijn verlamming acteert hij nu samen met verpleegkundige Stef Vanlee in deze theatervoorstelling. Beiden bundelden daarin hun ervaringen.

In 'Vaccins. Prikkelende stof' zet een lange stoet van experts, onder wie hoogleraar vaccinologie Cécile van Els, in kraakheldere teksten, met duidelijke infographics en hier en daar begeleid door een kort verhelderend of persoonlijk getoonzet interview, uiteen hoe vaccins worden ontwikkeld en geproduceerd, hoe ze precies werken, wat de impact is van vaccinatie op mens en dier en welke ziekten nog om vaccinatie vragen.

Op 17 en 18 juni organiseert M.F.V. Panacea, de studievereniging voor geneeskunde­studenten in Groningen, een opvoering van de bekende hitmusical Fame in de Stads­schouwburg van Groningen. Regisseur is Dio van Velden die eerder met succes de voorstelling TBS vormgaf. Gaat dat zien!

‘We functioneren meestal noodgedwongen meer als algemene plantsoenendienst dan als toegewijde hoveniers’, schrijft Hilgo Bruining over de kinder- en jeugdpsychiatrie. Bruining, kinderpsychiater en hoogleraar neurobiologische ontwikkelingsstoornissen, wijt dit onder meer aan de versnippering van de zorg. Dat kan dus beter. Geïnspireerd door het ‘donutmodel’ van econome Kate Raworth schreef hij daarom Donutpsychiatrie.

Soms is het verhaal áchter een film interessanter dan de film zelf. Dat gaat op voor de film Ezra, een ‘dramady’ van Tony Goldwyn met zowel geestige als dramatische elementen. Kern van de film is de liefdevolle vader-zoonrelatie tussen de 11-jarige Ezra, een jongen met autisme, en zijn vader Max, een stand-upcomedian in hartje New York.

Ze vond het eerst maar niets, dat boksen. Te hard, te agressief. Kon dat nou werkelijk helpen om (sommige) mensen mentaal weer op de been te brengen? Scherpe vragen en aanmoedigingen van medeauteur, amateurbokser en psychiater/filosoof/hoogleraar Damiaan Denys brachten psychotherapeut Masja Otter ertoe het nut in te zien van bokspsychotherapie (BPT). Kun je psychotherapie immers niet ook zien als een strijd om, tegen en voor jezelf?, aldus Denys.

De roman Tante Stoel van schrijver Oswald Schwirtz vertelt het aangrijpende verhaal van Philippine, die op haar 17de na een ongeluk in een rolstoel belandt. De eens zo vrolijke, ambitieuze en talentvolle tiener moet zich daardoor aanpassen aan een leven vol beperkingen, pijn en afhankelijkheid. Ze ontwikkelt een bijzondere band met haar neef Daan, aan wie ze toevertrouwt dat ze zoveel mogelijk de regie over haar leven – en vooral ook haar dood – wil behouden. Dat onderwerp ligt gevoelig in haar zorgzame, zeer gelovige en zwijgzame familie. Daan belooft Philippine te helpen en samen zetten ze haar wensen officieel op papier.

Het eerste nummer van het Nederlands Tijdschrift voor Literatuur en Geneeskunde is verschenen. Online en vrij toegankelijk voor iedereen. De uitgave, een initiatief van de artsen (Arko Oderwald e.a.) die ook de website Literatuur en Geneeskunde in de lucht houden, zal viermaal per jaar verschijnen en steeds gewijd zijn aan een thema.

In de EO-programmareeks Op de spoed helpt arts/tv-presentator Gor Khatchikyan mee op de SEH van Rijn­state.

Helga Schubert, de achternaam is van haar eerste man, leefde het grootste deel van haar leven in de DDR. Zij studeerde psychologie en werkte lange tijd als psychotherapeut. Daarnaast schreef zij kinderboeken en filmscenario’s. Na de Wende werd het een tijdje stil, maar nadat zij in 2020 de Ingeborg Bachmann-prijs kreeg, verschenen er weer publicaties van haar hand.

Als haar relatie met een in menig opzicht onbetrouwbare hartchirurg stukloopt, besluit de 35-jarige huisarts Sonia Henry haar geliefde Sidney te verlaten. Ze weet toch al niet goed hoe het verder moet met haar leven. Al lezend in het werk van de grote Portugees Fernando Pessoa dreigt ze zelfs in melancholie en fatalisme te ‘verdrinken’: ‘He seemed as stuck in his own head as I was.’ Ze stelt bovendien vast: ‘That’s the problem with doctors, I think. Even if a lot of us aren’t happy, there’s something in us that makes us pretend.’

De expositie BrAInpower in het Philips Museum omvat interactieve opstellingen, zeldzame collectiestukken en informatieve video’s die laten zien hoe AI het dagelijks leven beïnvloedt. Uiteraard gaat het ook over de rol van AI bij het opsporen, diagnosticeren, behandelen en monitoren van ziekten – speerpunt van Philips immers.

De oratie van Inez de Beaufort als hoogleraar medische ethiek werd in 1992 vergezeld van een door haar samengestelde krant gedateerd op april 2024. De daarin bijeengebrachte artikelen, geschreven door vooraanstaande medici en ethici als Ad Dunning, Els Borst, Erik Noach, Guido de Wert, Henk Leenen, Paul van der Maas e.a., waren bedoeld als voorspellers van de staat van de geneeskunde, de zorg en de ethiek anno nu.

‘Waarom deed niemand destijds iets?’, ‘(Hoe) vertel ik het mijn partner?’ en ‘Helpt aangifte doen bij de verwerking?’ Het is een greep uit de vragen die slachtoffers van seksueel misbruik stelden tijdens webinars aan therapeuten Iva Bicanic en Esther Verhees en ervaringsdeskundige Miranda Freriks.

De hele maand juni speelt theatergezelschap Vis à Vis in Almere opnieuw het zeer succesvolle SILO 8. De openluchtvoorstelling, eerder te zien in 2010-2011, schetst een absurd visioen van de toekomstige ouderenzorg.

Steek jij je ook in je vrije tijd het liefst in een witte jas en houd je van een leuk medisch puzzeltje? Dan is het spel Medical Mysteries, New York – Emergency Room misschien iets voor jou en je vrienden. Samen ga je op zoek naar de diagnose en de behandeling van een ­patiënt die zich meldt op de spoedeisendehulpafdeling.

Misschien is het een van de weinige voor­delen van de corona-epidemie dat verlies van reukzin (anosmie), maar ook reukvervorming (parosmie) en reukhallucinaties (fantosmie) sindsdien op wat meer belangstelling mogen rekenen. Neuswijzer komt een heel eind in de richting van een standaardwerk over wat onze reukzin vermag.

Dit zijn de ingrediënten: een grootvader die een beroerte heeft gehad en niet meer kan lopen, praten en ademen zonder extra zuurstof. En een thuiszorgorganisatie die als dekmantel functioneert voor criminele praktijken. De organisatie komt op zekere dag met een ‘interessant’ voorstel: waarom grootvader niet ‘vervangen’ door iemand die de andere gezinsleden – vader, moeder en hun 9-jarige zoon – financieel kan helpen?

In de roman Ruimtevaarder van Ivo Bonthuis wil hoofdpersonage Vela niets liever dan een cabaretfestival winnen. Daarbij laat ze zich niet uit het veld slaan door haar aangeboren, ernstige ziekte en evenmin door haar vader Willem, die na jarenlange afwezigheid opduikt en uiteindelijk ook meedoet aan de audities.

Met de ondertitel waarom we alles hebben en toch ziek worden weet je het op voorhand al: in navolging van auteurs als Dirk De Wachter en Paul Verhaeghe hebben we van doen met weer een Vlaamse psychiater die wijst op de ziekmakende moderne samenleving die van ons rupsjes-nooit-genoeg heeft gemaakt.