‘Fika’ in Zweden

Voor veel Nederlanders staat Zweden bekend om de mooie natuur, maar ook om haar lange, koude donkere winters. En natuurlijk de fika. Afgelopen jaar kreeg ik de kans om aan het Karolinska Instituut (KI) in Zweden te werken om een onderzoekssamenwerking op te zetten. Ik startte een jaar van tevoren met een taalopleiding Zweeds en dook zo alvast in de Zweedse cultuur. Om mijn ecologische voetafdruk te minimaliseren, nam ik regelmatig de Flixbus van station Groningen naar Stockholm, een reis van 22 uur, en ging terug met de trein.

Aldaar werd ik warmhartig ontvangen door mijn landlord, Anders, professioneel saxofonist in de ABBA-band, van wie ik een klein huisje huurde en die me veel leerde over de Zweedse taal en cultuur. Hoewel de reizen intensief waren, boden ze de perfecte gelegenheid om mijn Zweeds te oefenen. Mensen in de trein zijn veel communicatiever dan in een vliegtuig en Zweden bleken geduldige taalleraren. Ondanks mijn gestuntel schakelden ze nooit over op Engels.

De winter bleek inderdaad bijzonder koud, met temperaturen tot -42 graden en een dikke laag sneeuw die Stockholm bedekte. Ondanks deze ontberingen fietsten mijn Zweedse collega’s vaak in volle winteruitrusting met speciale spikebanden naar hun werk om vervolgens in het weekend in vakantiehuisjes te genieten van de wintersport. Wat een heerlijk leven!

Op de werkplek voelde ik mij zeer welkom. Het Karolinska Instituut, waar de Nobelprijs wordt uitgereikt, is enorm en het ziekenhuis ernaast is een van de grootste van Europa.

Ik probeerde dagelijks onze onderzoekssamenwerking vorm te geven. Dit bleek niet altijd eenvoudig, ook vanwege de stevige Zweedse bureaucratie. Eerst alles op papier, nadenken, dan pas actie. Daarnaast is de overlegcultuur in Zweden sterk; echt het héle team moet aan tafel zitten om een beslissing te nemen. Toegegeven, zodra de bijeenkomsten zijn afgerond en het besluit is gevallen, komt er actie in de tent.

Helaas was er op de operatiekamers van het groene Zweden weinig terug te zien. Vanwege een diepgegronde angst voor infecties zijn de Zweden ‘disposable kampioenen’. Alles wordt afgedekt met disposables: dubbele jassen, wegwerpjassen voor buiten de ok, en operatiekamers met een enorm energieverbruik. Voor het verduurzamen van de ok ligt dus nog een grote taak in dit mooie groene land.

Tot slot het toetje; fika, de beroemde Zweedse koffiepauze. Fika is een essentieel onderdeel van de Zweedse cultuur, een manier om het leven te vertragen en te genieten van de eenvoudige momenten. Een belangrijke traditie.

Toch bleek er in het KI één ding nog heiliger: de lunch. Al om 12 uur zat het hele restaurant bomvol met Zweedse artsen voor een niet al te kinderachtige lunch. Voor ongeveer 10 euro kreeg je een uitgebreide maaltijd waarvoor zelfs de patiënten op de operatiekamers weleens een uurtje alleen worden gelaten. ‘Moeten we niet eens terug?’ vroeg ik weleens na de maaltijd. ‘Bijna, eerst nog een kopje koffie!’

De Zweden leerden mij mijn aangeleerde gejaagdheid wat los te laten. En inderdaad, het moet gezegd worden, zelden waren we later klaar dan in Nederland met onze operaties. Rust loont blijkbaar. Het leven in Zweden was voor mij een rijke ervaring vol nieuwe inzichten en vooral veel waardevolle ontmoetingen. En de fika… dat is een blijvertje.