‘Een wie-dokter geeft leiding aan zichzelf, kent de eigen grenzen en de eigen kracht’
In gesprek met coach en voormalig kinderarts Giliam Kuijpers
Plaats een reactie
Bram Tjaden spreekt voor deze portretreeks met beroepsgenoten over zingeving.
Giliam Kuijpers is coach, kinderarts niet-praktiserend en oprichter van MedGezel. Wat zijn haar gedachten over zingeving?
‘Het leven wordt voorwaarts geleefd en achterwaarts begrepen’, stelde de Deense filosoof Kierkegaard twee eeuwen geleden. Apple-oprichter Steve Jobs stak die oude wijsheid in een nieuw jasje en noemde het ‘connecting the dots’. Door zo naar het leven te kijken geef je er zin en betekenis aan.
Zo’n dot, en een heel belangrijke, in mijn leven was toen ik 34 jaar oud op de CCU belandde met, wat later bleek, een groot stolsel in een van de hoofdkransslagaders. Ik kreeg drie stents. Het was een ingrijpende en transformerende gebeurtenis. Het luidde het einde in van mijn carrière als praktiserend kinderarts en het begin van mijn werk als coach. Het was pijnlijk en moeilijk om afscheid te nemen van mijn werk als kinderarts dat ik met veel liefde heb gedaan. Nu kan ik zien dat toen het bloed in mijn hartspier weer kon gaan stromen, mijn leven dat ook weer kon gaan doen. Want dat leven was in mijn werk als kinderarts tot stilstand gekomen, net zoals het bloed in het stolsel van de kransslagader. En het werd me duidelijk dat het leven iets anders van me vroeg. Zo ontstond MedGezel, een sociale innovatie waarin we beogen om de verbinding tussen arts en patiënt evenals zingeving centraal te stellen in de opleiding van de toekomstige artsen van Nederland.’
Authentieke kern
‘Artsen – al dan niet in opleiding – en coassistenten coachen geeft mijn leven nu zin. Ik kan daarin veel betekenen, omdat ik kan herkennen waar zij mee worstelen. Mijn situatie van toen is veelal vergelijkbaar met de situatie van degenen die ik begeleid. Want ook zij zeggen dat ze zo niet verder kunnen of willen. Zij ervaren veelal enorme druk, van de kant van de patiënten, vanuit het systeem waarin ze werken, vanuit de zorgtaken naast hun werk maar het meest nog van zichzelf. Die druk ontneemt ze het plezier maar ook het gevoel van zingeving in hun werk, net zoals dat bij mij het geval was.
Ik vraag dan altijd: welk deel van je wil zo niet verder? En dan zeg ik erbij: door je opvoeding, door de verwachtingen in de samenleving, door je opleiding hebben zich in de loop van jouw leven net als bij iedereen van binnen delen ontwikkeld. Die delen hebben vaak een beschermende en aanpassende functie maar tegelijkertijd verdringen zij jouw authentieke kern. In die kern ben je heel, ben je altijd heel geweest en zal je altijd heel blijven. Nu zit je hier en zegt een deel van je: zo wil en kan ik niet meer verder. En je zegt: ik weet niet meer wie ik ben. Die constatering is in mijn begeleiding essentieel.’
Liefde voor jezelf
‘Ik zeg aan het begin van een coachingstraject dan ook altijd: ik ben geen wat-coach, je hoeft van mij geen oplossingen te verwachten in de zin van wat je nu het beste kan gaan doen, wat je anders kan organiseren. Ik ben een wie-coach. Mij gaat het om de vraag: wie ben jij? Want als je weet wie je bent heb je contact met die authentieke kern. En dan kunnen er heel andere inzichten komen en maak je heel andere keuzes. Keuzes die niet zijn ingegeven door onmacht en frustratie maar keuzes die gepaard gaan met een gevoel van vrijheid, autonomie en zingeving. Feitelijk gaat het over liefde voor jezelf.
Als ik dit alles even heel erg platsla zijn er maar twee zaken belangrijk: je hebt energie gebaseerd op liefde en je hebt energie gebaseerd op angst. Op angst gebaseerde energie voel je in je lichaam als constrictie, als samentrekken, als afsluiten, als dwingend ook. Op liefde gebaseerde energie voel je juist als iets wat opent, verruimt, verzacht, vrijmaakt. Je lichaam voelt deze verschillen in dynamiek heel goed aan, het kan daarom als kompas gaan dienen voor de keuzes die je maakt.’
Dokters en gevoelens
‘Dokters hebben vaak moeite om zo naar hun gevoelens te luisteren. De lange weg om te komen waar ze nu zijn is bovenal een cognitieve weg geweest, waarin het ging om hoge eisen en optimale prestaties. Het heeft een hele reeks dominante hersenverbindingen opgeleverd met als gevolg diep ingesleten patronen. Die heb je niet zomaar omgevormd. Maar je kunt het wel leren. Dat in het hier-en-nu leren voelen, speelt dan ook in de coaching maar ook in de MedGezel-opleiding een belangrijke rol.
Als je een dergelijke transformerende reis maakt verandert dat de manier waarop je als dokter werkt fundamenteel, de wie-dokter heeft de regie zonder dat je de oplossingsgerichte, biomedisch gerichte wat-dokter uit het oog verliest. Een wie-dokter geeft leiding aan zichzelf, kent de eigen grenzen en de eigen kracht. En het is de wie-dokter die het doktersleven zin geeft en daarmee ook diepgang.’
Speciaal voor de wie-dokter in spe organiseert Alles is Gezondheid op 16 november a.s. in samenwerking met MedGezel en andere partners de derde editie van het Cadeau voor de Co en de A(N)IO.
Eerdere afleveringen in deze reeks
-
‘Je bent een sukkel als je als huisarts de context en betekenisgeving aan anderen overlaat’
Bram Tjaden bespreekt met verschillende beroepsgenoten het onderwerp zingeving. Dit keer is Pieter Barnhoorn, huisarts, seksuoloog, docent en onderzoeker aan het LUMC aan het woord. Wat zijn zijn gedachten als het over zingeving gaat?
-
Zingeven op de kinder-ic is ‘medemens zijn in een onmenselijk moeilijke situatie’
Lidwien Tjaden is kinderarts en fellow intensive care kinderen van het AmsterdamUMC/LUMC. ‘Zingeving ontstaat voor mij wanneer je er echt voor het kind en de ouders kunt zijn als het erop aankomt. En het komt erop aan als een kind op de ic ligt en kritisch ziek is. Dat er echt kunnen zijn ligt voor mij in twee uitersten.'
-
‘Mijn doel is de machtsverhouding tussen dokter en patiënt te doorbreken’
Marco de Carvalho Filho is hoogleraar health professions education and training aan de RUG. ‘In de periferie van Rio de Janeiro heerst een zeer gewelddadig klimaat; in mijn jeugd heb ik vijf keer in de loop van een revolver gekeken. Dat heeft me gevormd en daardoor ben ik gaan inzien hoe vitaal onderwijs is en hoe belangrijk daarbinnen een gelijkwaardige en open onderwijscultuur. Ook in de geneeskunde heerst feitelijk een cultuur van onderdrukking.'
- Er zijn nog geen reacties