De mens is een plofkip zonder (bewuste) wil
11 reactiesFilosofen zijn er in meerderheid allang over uit. De mens heeft geen bewuste wil. We worden geleefd en bedenken er achteraf een verhaaltje bij om te kunnen verklaren wat we gedaan hebben, waardoor het net lijkt alsof het ons eigen plan was. Dit verhaaltje wordt bedacht door een zogeheten ‘babbelbox’. We belazeren onszelf dus de hele dag.
Zelf heb ik met dit idee nooit zo’n moeite gehad en vond ik het ergens juist wel geruststellend. Waarom hechten we zoveel waarde aan die bewuste wil? Is het zo belangrijk voor ons om componist van ons eigen leven te zijn? Zo interessant is die compositie meestal nou ook weer niet. Laten we eerlijk zijn. We drijven nu eenmaal op een bootje op de woeste zee en weten daar maar nauwelijks sturing aan te geven. U ook niet. Mocht u dat gevoel van controle wel hebben, dan zal dat aanstonds ernstig verstoord gaan worden moet ik u helaas mededelen.
Als het om ons eetgedrag gaat, kunnen we onze bewuste wil helemaal vergeten. We zijn weerloos. Doordat we door een oude overlevingsdrift altijd zo veel mogelijk eten omdat je nooit wist of er nog wat zou komen, zijn we met name in de ontwikkelde wereld een soort goudvissen geworden. Weliswaar is ons geheugen wel wat langer dan drie seconden, maar we eten ons letterlijk dood bij overmatig aanbod. Helemaal wanneer er veel suiker, zout of vet inzit. Vorig jaar is voor het eerst in onze historie de wereldbevolking voor de helft obees. 4 miljard mensen die te dik zijn en die chronische ziekten gaan ontwikkelen, van onze kinderen is al bijna 20 procent te dik.
De voedselindustrie weet al heel lang dat wij weerloze goudvissen zijn die maar blijven dooreten en onszelf ziek maken. Volgens de normen moeten dokters al hun patiënten die te dik zijn aanspreken op leef-, beweeg- en eetgedrag. Als dokter hoor je dat nu eenmaal te doen. Maar als je weet dat de voedselindustrie functioneel MRI-onderzoek doet om te zorgen dat je brein maximaal reageert op de vet-, suiker- en zoutgeuren die je tegemoetkomen als je een zak chips opentrekt – dat is dus letterlijk onweerstaanbaar en de mens is weerloos – waar spreken we die mensen dan op aan? Is dat niet een soort mentale marteling?
Wanda de Kanter houdt dezelfde koers bij haar gevecht tegen de tabaksindustrie en longkanker. Mensen aanspreken die weerloos zijn tegen verslavingen, een beter milieu begint bij jezelf? Nee hoor kansloos. Industrieën die mensen weerloos maken tegen ziekmakende invloeden horen maar op één plek thuis. In de rechtbank. Hun winsten dienen direct terug te vloeien in de pot van de zorg.
In Zweden, het land waar ik afgelopen jaar vertoefde, krijgen alle kinderen op school een warme maaltijd. Het dieet wordt vanuit overheidswege vastgesteld. Hier zijn we daar zeer ver van verwijderd. Recent schreef mijn dochter een column op haar school over hoe de geuren in de klas haar tegemoetkomen al voordat de bel gaat. Zonder het gevoel te hebben überhaupt besloten te hebben, staat ze al in de rij een vet koekje af te rekenen met vele anderen. Degenen die dit weten te weerstaan, lopen vervolgens in de Kinderkruistocht naar de Albert Heijn om de volgende vetcellen aan te maken en de AH te verrijken.
Hoe gaat u uw kind hiertegen beschermen? Dit is onmogelijk. Zolang de scholen op kantines maar ook ziekenhuizen middels snoepautomaten deze rotzooi hun gebouw blijven binnenhalen, kunt u als ouders alleen wat doen aan de verbrandingskant: sporten en bewegen en vooral geen elektrische fiets voor uw kind aanschaffen. Nee ook niet als u buiten bent gaan wonen om uw schuldgevoel af te kopen. Tegenwind of regen, mopperend en scheldend, het bewegen dat u uw kind aandoet is juist een cadeau voor uw kind. U voorkomt chronische aandoeningen en ziektes in de toekomst.
Teun van de Keuken schreef recent een boek, De mens is een plofkip, een boek over de ziekmakende voedingsindustrie. Voedsel heeft de afgelopen decennia grotendeels plaatsgemaakt voor zwaar bewerkt fabrieksvoer zonder enige voedingswaarde, dat zo aangenaam is van structuur en smaak dat we er geen genoeg van krijgen. Via uitgekiende receptuur, slimme marketing en agressieve reclame mest de voedingsindustrie ons vet als plofkippen. De fabrikanten zeggen dat wij zelf verantwoordelijk zijn voor ons gedrag.Maar u weet nu wel beter. Dat zijn we niet.
De mens is een willoze plofkip op een elektrische fiets.
Lees ook
J.M. Keppel Hesselink
pijnarts-np, farmacoloog, Bosch en Duin
Inderdaad het merendeel van ons zijn willoze goudvissen die in de fuik zwemmen. Omdat de ontwikkeling van wilskracht in onze maatschappij niet beoefend wordt. Daarvoor moet je actief gaan worden. Hert Yoga pad is een pad dat actief wilskracht ontwikk...eld bij de beoefenaar. Het is net zoals met spieren. Als je ze niet traint wordt het pap. Velen zijn papkindjes geworden. Verwend tot de laatste vezel. En verveeld. Als dat zo door gaat is het einde in zicht. De mensheid gaat willoos ten onder aan de resultaten van de eigen willoosheid. Iets doen aan de afnemende biodiversiteit? Veel praten. Dus helemaal met je eens, we zijn willoze papkinderen.
M. Holtslag
oogarts
Mooi verwoord, helemaal mee eens. Marketing is vaak psychologisch misbruik maken van mensen, ze iets laten kopen wat ze eigenlijk helemaal niet willen hebben. Hoe verleid ik iemand zodat ik mijn product in de markt kan zetten.
Het zou verboden moet...en zijn om zo misbruik te maken van psychologische kennis. Gebruik het ten positieve, leg appels en bananen bij de kassa.
Waarom liggen alle kleuterkoekjes op kind ooghoogte? Het zou niet moeten mogen!
Mijn net studerende kinderen maakten me erop attent: "maar gezond eten is duur, mama!!" En ja, zo is het ook, nu ik erop gewezen ben, ben ik me er nog meer van doordrongen. Mijns inziens is er een duidelijke taak voor de overheid.
Ziekte door ongezond eten komt helaas uit een ander potje, hoog tijd dat ministeries meer gaan samenwerken, om de win-win situatie te vinden.
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Ik ben het 100% eens dat het volkomen onterecht de schuld te geven aan het individu. Of we in een bepaalde maatschappelijke omgeving obees worden wordt grotendeel bepaald door genen. Dat we helemaal geen vrije wil hebben zou kunnen , maar ik wil daa...r nog net aan. Ik hoop tch dat er een hersenist is, die weliswaar binnen de beperkingen van het instrument (de hersenen) toch enig invloed heeft op de muziek /compositie. Ik ben geneigd de plofkip toch nog net een graadje onvrijer te vinden dan wijzelf.
Wat ik altijd wat ingewikkeld vind aan het geen vrije wil hebben is dat verantwoordelijkheid en schuld dan ook niet meer bestaat. Voor de obese persoon is dat fijn en terecht lijkt me, Maar heeft de aanbieder van fout en teveel voedsel dan wel schuld? Geld willen binnen harken zonder scrupules lijkt even menselijk als zoveel eten als je kunt.
Basisarts , Rotterdam
Side note bij de reacties... dit is een column, geen collum.
A. G?bel
Huisarts
Goed verhaal. Helemaal eens! Het wordt tijd minder liberaal te zijn op dit punt. Leg de bevolking regels op. Verbied het produceren van rotzooi. Als roken, drinken, drugs en fabrieksmatig bewerkte voedseltroep synoniem is voor een liberale samenlevin...g, ben ik geen liberaal.
Overigens gebruiken twee collega's in hun reacties op jouw verhaal het woord 'collum'. Dat zal beroepsdeformatie zijn, hoewel het geen orthopeden waren.
Misschien gaat je volgende collum over een columnfractuur.
Y.J.M. Weijers
Basisarts en leefstijlstudent
Jouw collum gaat mij aan het hart, als moeder en voorstander van preventie in de zorg, veel dank daarvoor. In de trant van de plofkip ervaring: In Vlissingen wordt door de gemeente nu "bewust gekozen" voor economische ontwikkeling, resulterend in de ...komst van twee fastfoodketens, want dit 'voedsel' zou een gemis zijn voor studenten en toeristen, stelt de lokale krant uit onderzoek.
Terwijl, volgens Herman Lelieveldt, universitair docent, gespecialiseerd in Voedselbeleid van overheden. "In Engeland de helft van alle gemeenten nu beleid heeft gemaakt tegen de komst van fastfoodrestaurants in verband met de overgewichtsepidemie, vooral in de buurt van scholen."
Medische tekorten zijn nijpend in Zeeland, de hoofdstad van deze provincie heeft geen ziekenhuis en ligt op twintig minuten rijden. Wel hamburgers op kruipafstand, hoezo bewuste keuze van de consument, dan wel toekomstige patiënt?
S.H. Bangma
co-assistent, Zeist
Hoog tijd dat het toenemende aantal mensen met obesitas gezien wordt als maatschappelijk probleem in plaats van een individueel falen van de patiënt. Zowel de voedingsindustrie als ook de farmaceutische industrie (o.a. Novo Nordisk met haar semagluti...de) heeft financiële belangen bij dit individuele frame. Als we immers zelf rationeel zouden kiezen is overheidsingrijpen 'betutteling'. Helaas nog een veelgehoorde kritiek. Het feit dat deze keuze helemaal niet rationeel genomen wordt is een werkelijkheid die we inderdaad niet graag onder ogen willen zien.
De volgende stap zou zijn dat artsen een meer maatschappelijke en politieke rol innemen als 'belangenbehartiger' van de patiënt, die nu een speelbal is van deze kapitaalkrachtige industrieën. Uit de spreekkamer dus: de kraan dichtdraaien in plaats van alleen maar blijven dweilen. Deze column is een prachtige bijdrage!
A. Kwee
gynaecoloog, Utrecht
Dank voor de column en de aandacht voor de ziekmakende voedingsindustrie. Slecht voor de gezondheid en slecht voor het klimaat & milieu. Er is overweldigend bewijs dat het EAT-lancet-dieet (win-win of planetary health dieet) zowel een enorme gezondh...eidswinst oplevert als dat we hiermee binnen de planetaire grenzen blijven. Dit is een dieet waarbij 80 % van de eiwitten afkomstig is van planten en 20 % van dierlijke oorsprong en datt zoveel mogelijk onbewerkt is. Wanneer gaan we dit binnen de zorg nu echt uitdragen? Caring doctors is een organisatie, die dit promoot en zorginstellingen in deze transitie kan helpen. kijk op www.caringdoctors.org en onderschrijf het manifest.
K. van der Winden-Haalboom
Huisarts en leefstijlarts , Arnhem
Dank voor je heldere en goed te lezen collum!
En inderdaad: niet de patiënt, maar onze maatschappij is ziek… ik ben wel benieuwd naar de mening van andere collega’s
“wat kunnen we hier het beste tegen doen?”
J.J.I. Ruchti
Specialist ouderengeneeskunde
Dus kom maar op met die suikertaks! En daarmee bedoel ik dat niet de consument maar de producent moet worden beboet
[Reactie gewijzigd door Ruchti, Judith op 15-07-2024 18:31]
E.J.W. Keuter
neuroloog, Aruba
Het is meer zo dat we in onze frontaalkwabben meerdere scenario's voorbereiden en daaruit een keuze maken. Het feit dat dingen zodoende allang onbewust aanwezig zijn, resulteert dan in het idee dat we geen wil hebben, bij mensen die niet zoveel van d...e hersenen begrijpen zoals filosofen en sommige psychologen. We maken wel degelijk een keuze op basis van de mogelijkheden. Wat natuurlijk niets afdoet aan de rest van je (mooie) verhaal.