De ggz-spagaat van de huisarts
3 reactiesAls bijna-kaderhuisarts ggz zit ik in een spagaat. Aan de ene kant enthousiaste collega’s met (meestal) goede plannen tot mogelijke (regionale) oplossingen. Aan de andere kant vele collega’s die die oplossingen totaal niet zien zitten. Op mijn vorige blog reageerde psychiater De Weerd met de volgende woorden:
'We willen goed passende zorg leveren, evidencebased, moeten elke minuut verantwoorden, komen om in het werk, werken ons een slag in het rondte, voelen continu gehijg van de verwijzers, de managers, de zorgverzekeraars, patiënten, familie. De voordeur moet openblijven, maar de achterdeur staat maar op een kier (ook door huisartsen die geen psychofarmaca meer over willen nemen), wat zorgt voor opstopping. Helemaal eens met dat er veel dingen verbeterd kunnen worden, maar laten we niet uitgaan van onwil, maar elkaar vinden in oplossingen.'
Deze reactie slaat de spijker op zijn kop. Het stigma rondom psychische klachten is er maatschappelijk grotendeels vanaf. Sterker nog: soms krijg ik het politiek incorrecte gevoel dat je niet meer meetelt als je geen psychisch labeltje draagt. Psychische klachten zijn dan ook een maatschappelijk probleem waar wij als dokters in zijn algemeenheid voor opdraaien. De ideale wereld bestaat niet. De ideale oplossing dus ook niet. Maar ik ben bang dat als we zo doorgaan de problematiek alleen maar nijpender wordt.
Zorgmedewerkers, managers, zorgverzekeraars, politiek. We werken allemaal hard. En met mijn optimistische geest ben ik nog altijd van mening dat iedereen het beste met elkaar voor heeft, ook al voelt dat soms wellicht anders. Hoe kan het dan toch dat we steeds dieper het afvoerputje in drijven? Is het echt louter personeels- en geldgebrek? Daar geloof ik niks van.
In Nederland tellen we 2835 psychiaters. 23 procent gevestigd in Noord-Holland, 17 procent in Zuid-Holland en 13 procent in Utrecht. Dan hebben we nog 47 procent met de overige negen provincies te verdelen. Je hoeft geen rekenwonder te zijn om te zien dat dit een behoorlijk scheve verdeling is. Ik kan er dan ook altijd een beetje kribbig van worden als ik boven de rivieren een nascholing volg en te horen krijg: ‘Je moet gewoon goede afspraken maken met een psychiater in je omgeving.’ Met wie dan?! De frustratie is helemaal rond als ik me bedenk dat ze er wel zouden moeten zijn, maar zich simpelweg niet in mijn regio bevinden.
Moeten we psychiaters dan maar net zoals huisartsen in Zeeland huisvesting gaan aanbieden? Moeten we het Torentje tot nomade bestempelen en het zich eens enkele maanden in iedere provincie laten vestigen, totdat de renovatie klaar is? Gewoon om eens een gevoel te krijgen hoe het is buiten die veilige Haagse bubbel? Of moeten we misschien regionaal toch maar weer als psychiaters, huisartsen, verpleegkundig specialisten, POH’s ggz, gemeente, sociaal domein en weet ik wie om de tafel om tot constructieve afspraken te komen?
Ik zet me in voor mijn eigen regio. En ik weet dat de enkele kaderhuisarts ggz die we kennen dat ook voor zijn of haar regio doet. En er zullen vast meer collega’s met ggz-affiniteit zijn die zich inzetten. Maar nog steeds heb ik dan geen antwoord op mijn vraag: waarom zijn het ggz-infarct en de file niet opgelost? Bij een complex probleem moet je bij het begin beginnen. Dus, beste ggz-collega’s, geef me harde cijfers over hoeveel wachttijd het zou schelen als wij als huisarts stabiele psychiatrische patiënten terug zouden nemen met een goede consultatiemogelijkheid? Hoeveel extra intakes zouden jullie aankunnen? En hoe lang zouden jullie nodig hebben om de huidige wachttijd weg te werken? Beste zorgverzekeraars, hoeveel extra geld zouden jullie ons huisartsen geven als wij dit werk inderdaad overnemen? Beste managers, wat doen we met de overige hulpvragen en pakketten die er op ons bordje liggen? Beste politiek, wat doen we aan deze (ik kan het helaas niet mooier maken) verrotte maatschappij? Ik denk dat daar antwoorden schuilgaan die tot mogelijke oplossingen kunnen leiden. Enkel wederzijds problemen opsommen is dat immers duidelijk niet.
N. van de Weg
psychiater, Arnhem
Beste Arianne,
Met veel begrip voor de overbelasting en goede wil van huisartsen kan ik uw redenering niet helemaal volgen. U schetst een soort onderhandelingstafel waarbij de GGz een voorstel zou kunnen neerleggen: als u als huisarts stabiele pati...ënten overneemt dan kunnen wij zo veel intakes meer doen, worden de wachtlijsten zo veel korter, etc. Ik weet niet of u het zo bedoelt, maar er lijkt een soort aanname onder te liggen dat huisartsen ook kunnen weigeren stabiele patiënten over te nemen als dit voorstel er niet goed genoeg uitziet.
En ik begrijp dat dit (misschien niet door u) ook feitelijk gebeurd. Zo kreeg ik van een collega uit de K&J psychiatrie de vraag of zij stabiele jongeren van 18+ naar mijn praktijk zouden kunnen verwijzen, niet zozeer omdat die naar hun inschatting een psychiater nodig had, maar omdat de patiënt wel medicatie nodig had, en de huisarts weigerde die voor te schrijven. Mijn standpunt is: ik ben er voor de complexe patiënt, en niet voor herhaalrecepten zonder inhoudelijke behandelvraag.
Ik vraag af: hoe gaat dit in de somatische zorg? Als een internist, cardioloog of oogarts een patiënt ontslaat uit specialistische controle met een goede overdracht, weigeren huisartsen dan ook om herhaalrecepten te verstrekken?
(Terzijde: ik weet niet waarop u het aantal van 2835 psychiaters baseert, maar ik tel tegen de 3700 psychiaters die lid zijn van de NVvP. En dan zijn er ook nog psychiaters die geen lid zijn. Spreiding over de provincies ben ik niet van op de hoogte. Maar met dat aantal zouden we toch voldoende consultatiemogelijkheden moeten kunnen regelen)
I.F. van Lingen
Huisarts, Hellendoorn
Beste collega van de Weg. We weten allemaal dat patiënten die tientallen jaren patiënt waren in de specialistische GGZ zelden stabiel stabiel zijn. Als de oogarts vraagt medicatie over te nemen omdat patiënt stabiel is dan gebeurt er daarna zelden ie...ts. Bijkomend argument de reumatoloog doet zijn -map patiënten zelf. De cardioloog de patiënten op propanolol ook.
En ik … ik stonk er toch weer in de stabiele patiënt: Twee antidepressiva in de maximale dosering, een anti psychoticum en benzo’s waar je een olifant mee omlegt. Ik heb niet de tijd of de kennis om dit bij te sturen.
Als het een case report was zou ik dit niet noemen, maar helaas dat is het niet, u mag gerust ook naar uw vakbroeders kijken in dit dilemma.
J.J. van Os
Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht
Je kunt natuurlijk niet alles weten maar zo lijkt het alsof jij er voor het eerst aan denkt en er verder niets gebeurd, terwijl er in hele land al jaren druk wordt geëxperimenteerd, inclusief het social trial ecosysteem mentale gezondheid (GEM) dat o...p zes plekken in het land wordt uitgevoerd, zie:
https://www.psychosenet.nl/assets/2023/10/20231018_GEM_booklet_ontwerp_2-GO-NL.pdf
De oplossingsrichtingen zijn er al, de lokale implementatie en het meebewegen van NZA, ZiN, IGJ, VWS en ZN vergen enorm veel (complex) werk, evenals het meenemen van de ‘specialisten’ die gevraagd worden te werken zoals dat in LAMIC landen gebeurd: flexibel, improviserend en consultatief. Dus niet rigide protocollair.
Een ander belangrijk punt is werken in groepen: als de ggz 30% van het individuele aanbod in groepen doet zijn de wachtlijsten opgelost.
Tot slot het principe van epistemisch pluralisme: accepteren dat als het op psychisch lijden aankomt, velerlei benaderingen en oplossingen mogelijk zijn, vooral buiten de ‘evidence-based ‘ ggz, zoals herstelacademies, welzijn op recept, zelfregiecentra, HBO-niveau complementaire zorg, informeel, POH, AA en vergelijkbaar, eCommunities zoals psychosenet, lifestyle coaching, etc.
Dit alles vormt een ecosysteem van gelijkwaardige opties, waar de burger uit kan kiezen op basis van een herstelondersteunende intake in plaats van een medicaliserend specialistisch- diagnostisch gesprek.
Daar waar men zich vindt in gelijkwaardige samenwerking in een demedicaliserend ecosysteem merk je de effecten meteen. Nu nog zorgen dat meer regio’s zich op de hoogte stellen en mee gaan doen.
Vergt wel commitment: het lukt alleen als iedereen de waarden van menselijkheid en gelijkwaardige samenwerking in het ecosysteem accepteert, en niet bang is voor de individuele financiële gevolgen.