Kwetsbare ouderen met kanker zijn vaak teleurgesteld als ze geen ‘echte behandeling’ krijgen, maar ‘slechts’ palliatieve zorg. Terwijl de kans op een zo lang mogelijk leven van zo goed mogelijke kwaliteit dan groter is. Volgens internisten ouderengeneeskunde Kathelijn Versteeg en Josephine Stoffels moeten zorgverleners dit beter uitleggen.
‘Aan de kant, aan de kant!’ klinkt het door de gangen van het verpleeghuis waar ik coschap loop. Ik doe alvast een stap opzij. Mevrouw Jansen komt op haar scootmobiel aangereden over de gang en als je niet oppast, knalt ze je zo omver.
Recent onderzoek van het CBS laat zien dat 2,7 miljoen Nederlanders zichzelf als niet-hetero beschouwen, van wie ook een groot deel ouderen. In de afgelopen jaren in het verpleeghuis heb ik zo’n tweehonderd bewoners onder mijn medische hoede gehad. Als ik tel hoeveel van hen, voor zover bij mij bekend, openlijk queer waren, kom ik op… 1.
Met ingang van 2025 is er een nieuwe betaaltitel voor specialisten ouderengeneeskunde in de eerste lijn, die voortaan als medebehandelaar naast de huisarts ingezet kan worden. Nu, ruim drie maanden na de bekendmaking, blijkt dat zorgverzekeraars deze zorg niet of nauwelijks inkopen.
Er zijn hier praktisch geen wachttijden en het assortiment aan vrij verkrijgbare medicijnen is hier ook anders; de isotretinoïne ligt naast paracetamol in de schappen. Het verschil dat ik het interessantst vindt, zijn de schuine blikken die je hier krijgt als je vertelt over de uitgebreide verpleeghuiszorg in Nederland.
Op zijn sterfbed benadrukt Leen een indringende boodschap aan Evelyn. “Ik zou zo graag ook de optie hebben gehoord: niets doen.” Leen heeft darmkanker. Samen met zijn vrouw Marry blikken Leen en Evelyn (huisarts i.o.) terug. Professor Schelto Kruijff deelt zijn perspectief en ervaringen op het Niets Doen. Als oncologisch chirurg komt hij dagelijks vergelijkbare situaties tegen.
Een welvarend stel uit het Gooi mocht op kosten van de samenleving periodiek met de Wmo-taxi naar het Concertgebouw omdat meneer slecht ter been was. Bij hun buren stopte een enthousiaste kokkin van 80 jaar acuut met koken toen haar man een Volledig Pakket Thuis kreeg waarbij een maaltijd was inbegrepen. Bij een buurtgenoot met dementie pakte dat heel anders uit.
‘Het is logisch dat je minder betaald krijgt als specialist ouderengeneeskunde, want jullie doen natuurlijk minder dan de artsen in het ziekenhuis.’ Het was een uitspraak die me eigenlijk niet eens meer verbaasde, aangezien ik deze moeiteloos kan toevoegen aan een langere lijst van (voor)oordelen over werken als arts in de ouderenzorg.
Nu steeds meer mensen mantelzorger zijn, is het volgens Klara Raiber tijd voor structurele ondersteuning. Dat concludeert de socioloog, die op 2 juli haar proefschrift verdedigt aan de Radboud Universiteit.
De noodklok luidt inmiddels haast continu: medicijntekorten zijn groter dan ooit tevoren en dat heeft grote gevolgen voor artsen en patiënten. Ook ik krijg vrijwel wekelijks bericht van de apotheek dat bepaalde medicijnen niet meer leverbaar zijn. Tegelijkertijd schrijf ik op dit moment de tiende pil voor aan een van mijn bewoners op de PG-afdeling.
Dit is pas de tweede keer dat ik haar spreek, maar het is toch al zo’n invoelbaar leed. Ze vraagt me voorzichtig of er niet iets is wat ik kan doen waardoor ze misschien niet meer zo lang door hoeft te leven.
Er komt een nieuwe dame met parkinson bij ons op de somatiekafdeling van het verpleeghuis wonen. Zoals gebruikelijk wordt ook deze nieuwe opname vergezeld met een indrukwekkende hoeveelheid papierwerk. Voor mij ligt onder andere een huisartsdossier van 350 pagina’s, aangevuld met medicatielijsten van de apotheek en een kleine roman aan poli- en ontslagbrieven uit het ziekenhuis.
Wereldwijd leven mensen steeds langer. Ook in Nederland is dat het geval. Volgens het Trendscenario Levensverwachting van de Volksgezondheid en Toekomstverkenningen 2018 zal van de mensen die in 1990 zijn geboren, ruim 5 procent 95 jaar of ouder worden. Volgens dezelfde prognose zullen van de mensen die in 2040 worden geboren een volle 20 procent 95 jaar of ouder worden.
Het tweede jaar coschappen is begonnen. Daarin mag je een stuk meer doen dan in het eerste jaar van de master. Ontzettend leuk natuurlijk, maar ook spannend. ‘Wees assertief, je maakt je eigen coschap’ is het veelgehoorde advies vanuit de faculteit. Soms makkelijker gezegd dan gedaan, maar tijdens mijn eerste coschap van dit jaar is het in ieder geval gelukt.
Een patiënt verblijft sinds mei 2022 in een verpleeghuis vanwege dementie. Een verpleegkundig specialist is haar regiebehandelaar en de specialist ouderengeneeskunde – over wie deze uitspraak gaat – is haar intervisor. Vanaf oktober 2022 is de patiënt steeds onrustiger, slaapt nauwelijks, is geagiteerd en heeft steeds vaker woedeaanvallen en decorumverlies. De specialist ouderengeneeskunde schrijft haar daarom op 17 oktober risperidon voor.
Een 87-jarige vrouw presenteert zich op de artsenronde in het verpleeghuis met een huidafwijking op haar hoofd. Zij heeft een voorgeschiedenis met onder andere chronische nierschade, een cholecystectomie en een doorgemaakt basaalcelcarcinoom op de behaarde hoofdhuid.
Oudere kwetsbare SEH-patiënten krijgen daar vaak niet de behandeling die ze verdienen. SEH-professionals missen daartoe de expertise. Er is dan ook meer ruimte nodig voor ouderengeneeskunde, iets wat het HMC Westeinde met succes heeft gedaan.
Op 1 juni jl. hielden we ons voorjaarscongres met als thema ‘Duurzame ouderengeneeskunde’. In de brede zin van het woord: van groene zorg tot duurzaam inzetbare dokters. Dat het thema tot de verbeelding spreekt, blijkt uit de grote opkomst van maar liefst ruim 650 leden.
‘Ik vind dat er zwaar wordt geoordeeld over het handelen van de psychiater, die samen optrok met een geriater en een multidisciplinair team’, zegt psychiater en jurist Noortje van de Kerkhof. De tuchtzaak draait om een patiënte die de psychiater verwijt dat hij onterecht de diagnose frontotemporale dementie (FTD) heeft gesteld.
Het handboek Ouderengeneeskunde in de eerste lijn kent twee delen. In het eerste deel gaat het onder meer over de huisartsenpraktijk en het zorgmanagement, de wet- en regelgeving en de vroegsignalering en screening.
Het Capaciteitsorgaan heeft besloten dat het aantal opleidingsplaatsen voor het specialisme ouderengeneeskunde moet worden opgehoogd van 260 naar 305. Samen met SOON heeft Verenso zich hier hard voor gemaakt. Niet alleen gezien de toenemende vergrijzing in de bevolking, maar ook vanwege de uitstroom van het aantal collega’s dat binnenkort met pensioen zal gaan.
Het coschap ouderengeneeskunde loop ik in een verpleeghuis met bewoners met dementie. Dit huis heeft mij veel duidelijk gemaakt. Het laat zien hoe pijnlijk de aftakeling van het brein is.
De grijze golf, een toenemend personeelstekort en de mantelzorg die tegen grenzen aanloopt: de zorg voor kwetsbare ouderen staat op een kantelpunt. ‘De ouderenzorg wordt anders, dat staat vast.’
Een eerstelijnsverblijf? Geriatrische revalidatiezorg? Een verpleeghuis? Of toch naar huis met wat meer hulp? Ervoor zorgen dat een patiënt na ziekenhuisopname tijdig op de juiste plek belandt, blijkt nog steeds een uitdaging. Hoe organiseer je dat?
In Nederland wonen steeds meer kwetsbare ouderen. Het Sociaal Cultureel Planbureau berekende dat hun aantal al in 2030 zal toenemen tot 1 miljoen personen. Dit zijn mensen met een complexe zorgvraag die een beroep doen op uiteenlopende facetten van medische zorg. Ze wonen in een kleinschalige woonvorm, in het verpleeghuis of – steeds vaker – thuis. Nagenoeg iedere arts krijgt de komende jaren (meer) te maken met deze doelgroep.
