De groene collegezaal in het UMC Utrecht vult zich met derdejaarsgeneeskundestudenten voor het college hoofd-halsoncologie. Dertig jaar geleden zat ik als student in deze zaal. De patiëntendemonstraties waren mijn favoriete colleges. Het voelt gek om nu zelf die demonstratiepatiënt te zijn.
Onderzoekers hebben een AI-model ontwikkeld dat tijdens een operatie in zeer korte tijd kan bepalen of een deel van een hersentumor na resectie is achtergebleven. Akhil Kondepudis e.a. publiceren deze nieuwe techniek in Nature.
Kwetsbare ouderen met kanker zijn vaak teleurgesteld als ze geen ‘echte behandeling’ krijgen, maar ‘slechts’ palliatieve zorg. Terwijl de kans op een zo lang mogelijk leven van zo goed mogelijke kwaliteit dan groter is. Volgens internisten ouderengeneeskunde Kathelijn Versteeg en Josephine Stoffels moeten zorgverleners dit beter uitleggen.
Neoadjuvante chemotherapie toevoegen aan de standaardbehandeling van lokaal uitgezaaide baarmoederhalskanker lijkt zinvol te zijn. Dit blijkt uit een gerandomiseerde fase III studie van Mary McCormack et al. gepubliceerd in The Lancet.
Door de massieve bezuiniging op hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek van 1 miljard euro komt de ontwikkeling van nieuwe behandelingen van kanker in gevaar.
Als wetenschappelijk onderzoek aantoont dat een andere inzet van een medicijn doelmatiger is door een lagere dosering, een kortere behandelduur of een andere volgorde van behandelingen, dan verdient dat navolging. Want in tijden van stijgende zorgkosten en medicijnuitgaven draagt doelmatiger inzet bij aan het ‘toegankelijk en betaalbaar houden van het basispakket’. Aldus het Zorginstituut dat in een kort rapport aangeeft wanneer zulk offlabelgebruik geoorloofd is.
Het intekenen van de organen van individuele borstkankerpatiënten en het vervolgens opstellen van exacte bestralingsplannen – dat wil zeggen: doses plus aantal en frequentie van de sessies – kan veel sneller met gebruik van AI-modellen. Dat is net zo betrouwbaar en accuraat, en het levert flinke tijdwinst per patiënt op.
Een meisje van 4 jaar werd naar ons centrum verwezen voor de evaluatie van een zwelling in het bovenbeen. Het was een kind van niet-Nederlandse komaf, dat een jaar geleden met haar ouders vanuit Bulgarije naar Nederland was verhuisd. Er was sprake van een behoorlijke taalbarrière.
Farmaceut Eli Lilly krijgt van de rechter gelijk in een kort geding tegen het Zorginstituut over het advies om abemaciclib niet toe te laten tot de basisverzekering. Het Zorginstituut moet ‘zijn huiswerk opnieuw doen’. Waar gaat het precies om in deze zaak?
‘Chemootje hier, palliatieve immunotherapie daar’, schreef ik in mijn column over demedicaliseren van de dood. Dat schoot in het verkeerde keelgat van een collega-oncoloog.
Op zijn sterfbed benadrukt Leen een indringende boodschap aan Evelyn. “Ik zou zo graag ook de optie hebben gehoord: niets doen.” Leen heeft darmkanker. Samen met zijn vrouw Marry blikken Leen en Evelyn (huisarts i.o.) terug. Professor Schelto Kruijff deelt zijn perspectief en ervaringen op het Niets Doen. Als oncologisch chirurg komt hij dagelijks vergelijkbare situaties tegen.
Kortdurende immuuntherapie blijkt zeer effectief voor patiënten met deficient mismatch repair-darmkanker (dMMR) ook wel: microsatelliet-instabiele (MSI) darmkanker. Dit type tumoren wordt gevonden bij 10 tot 15 procent van de patiënten met niet-gemetastaseerde darmkanker.
Het neoadjuvant toedienen van immunotherapie in plaats van adjuvant vergroot de eenjaars recidiefvrije overleving bij patiënten met melanoom. Onderzoek uitgevoerd door het Nederlands Kanker Instituut en het Melanoma Institute in Australië toont dit aan. Christian Blank, oncoloog en hoogleraar interne geneeskunde bij het LUMC, leidde de studie.
Hoewel er geen wetenschappelijk bewijs voor is, moet de immuunbehandeling met pembrolizumab voor jonge vrouwen met borstkanker voorwaardelijk toegelaten worden tot het basispakket. Dat adviseert het Zorginstituut Nederland aan de minister van Medische Zorg.
Tijdens de resectie van levermetastasen ten gevolge van darmkanker kunnen chirurgen met een fluorescentiecamera direct beoordelen of de metastasen volledig verwijderd zijn. Dit vergroot de kans op een succesvolle operatie. Het onderzoek van Friso Achterberg e.a., een samenwerking van het Amsterdam UMC met acht andere Nederlandse ziekenhuizen, is gepubliceerd in JAMA Network Open.
Een onderzoeksteam van het Nederlands Kanker Instituut (NKI) claimt de eerste grootschalige databank te hebben opgezet waarin het microbioom van verschillende soorten metastasen in kaart is gebracht. Het onderzoek van Thomas Battaglia e.a. is op 9 april 2024 gepubliceerd in Cell. Deze data kunnen bijdragen aan de inzet en ontwikkeling van kankerbehandelingen.
Kankersoorten dienen voortaan ingedeeld te worden op basis van hun moleculaire eigenschappen en niet op basis van het orgaan waar de tumor is ontstaan. Daarvoor pleiten vijf Franse onderzoekers en oncologen, werkzaam bij het kankerinstituut Gustave Roussy in Villejuif.
Landelijke implementatie van best practices verbetert de eenjaarsoverleving van patiënten met alvleesklierkanker niet. Dat blijkt uit Nederlands onderzoek, gepubliceerd in Jama Surgery door Tamar Mackay e.a.
Eind 2021 startte Isala in Zwolle met een poli integratieve zorg, waar oncologiepatiënten terechtkunnen met vragen over aanvullende zorg buiten het ziekenhuis. Bijvoorbeeld over voedingssupplementen, yoga of leefstijl. Patiënten blijken dit waardevol te vinden. En de consulten verdienen zichzelf terug.
Als meer patiënten een bepaald medicijn voorgeschreven krijgen, gaat de prijs van dat middel sneller omlaag, simpelweg omdat de farmaceut de gemaakte onderzoekskosten dan immers eerder terugverdient. Althans, dat zou je zeggen – de praktijk blijkt echter anders in het geval van een paar immuno-oncologische geneesmiddelen.
Het Radboudumc in Nijmegen is op 31 januari gestart met een kliniek voor patiënten met veelal zeldzame vormen van kanker, voor wie geen reguliere behandeling beschikbaar is of voor wie reguliere behandelingen niet meer helpen. In deze fase-I-unit kunnen patiënten uit de regio deelnemen aan onderzoeken naar nieuwe middelen en naar nieuwe combinaties van bestaande middelen.
Vrouwen bij wie buiten het borstscreeningsprogramma van de Britse National Health Service (NHS) de diagnose ductaal carcinoom in situ (DCIS) wordt vastgesteld, hebben een hoger risico om aan borstkanker te sterven dan vrouwen in de algemene bevolking. Dat blijkt uit een studie door Gurdeep Mannu e.a., gepubliceerd in The BMJ.
De oncologie levert veel gepersonaliseerde zorg, maar gender- en geslachtsververschillen worden hierin nog nauwelijks meegenomen, vindt het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Hun recentelijk uitgebrachte rapport ‘Vrouw-manverschillen bij kanker’ wil hier verandering in brengen. Oncoloog Ellen Kapiteijn (LUMC), zelf niet betrokken bij het onderzoek, vindt het een ‘mooie eerste aanzet, maar er moet nog veel worden uitgezocht’.
Nederland kan jaarlijks tussen de 20 en 50 miljoen euro besparen met heruitgifte van orale oncologische medicijnen. Dat schrijven Elisabeth Smale e.a. in JAMA Oncology.
Patiënten met kanker krijgen in Europa niet allemaal tegelijk toegang tot de nieuwste oncologische geneesmiddelen, nadat die zijn goedgekeurd door het European Medicines Agency (EMA). Deze periode kan zelfs sterk variëren.
