Wat vertelt ons DNA? van hoogleraar klinische genetica Mieke van Haelst is een zeer leesbaar geschreven tour langs alle klinische aspecten van de moderne genetica. Een vakgebied dat de laatste kwarteeuw een grote ontwikkeling heeft doorgemaakt.
De tweede dichtbundel van Eva Meijer, Variaties op aanwezigheid, beoogt iets wat een onmogelijkheid lijkt: hoe het voelt om long covid te hebben. ‘Ik zit op de bank’ – zo had de bundel ook kunnen heten, want met die woorden begint bijna elk gedicht, beter: begint elke variatie (het zijn er 45).
In Grenzen aan genezen plaatsen de Belgische verpleegkundige Greet De Cock en arts Philippe Meersseman veel interessante, soms ongemakkelijke maar altijd terechte vragen en opmerkingen bij de toekomst van de zorg. ‘Of je nu als zorgvrager of als zorgverlener naar onze gezondheidszorg kijkt, niemand zal nog ontkennen dat we fundamentele keuzes moeten maken om onze kwaliteitsvolle zorg te herwinnen en te behouden.’
In 2021 verscheen Over ziek zijn, een vertaling van On being ill van Virginia Woolf, samen met twee Nederlandse bijdragen. Nu is er een nieuwe editie, aangevuld met twaalf essays over ziek zijn. De nieuwe essays zijn vaak ervaringsverhalen.
Psychotherapie helpt bij het verlichten van psychische klachten, maar niet zo goed als we denken. Bij sommigen helpt het (een beetje), bij de meesten helemaal niet, en velen worden na verloop van tijd ‘vanzelf’ weer beter.
‘Je hoeft de laatste tijd de tv maar aan te zetten of er is wel iemand die in een talkshow roept dat we moeten gaan accepteren dat “de dood nu eenmaal bij het leven hoort”’, schrijft dichter en filosoof Lieke Marsman, in haar recent verschenen boek Op een andere planeet kunnen ze me redden.
Jos van Bemmel was meer dan dertig jaar huisarts, daarvoor enige jaren tropenarts in Kenia en last but not least columnist van Medisch Contact. In Kopwerk en hoofdbrekens fietst hij van Sevilla naar Amersfoort, niet in een rechte lijn, maar via omwegen door Frankrijk, Italië, Zwitserland, Duitsland en België.
Anna Terruwe was een katholiek psychiater – niet te verwarren met een psychiater die katholiek is – die decennialang praktijk hield in Nijmegen. Ze werd bekend door haar ‘bevestigingsleer’ – kort gezegd: je mag zijn wie je bent en anderen moeten je dat laten weten – en de ‘frustratieneurose’ – wederom kort gezegd: lichte geestelijke problematiek voortkomend uit een gebrek aan liefde (en bevestiging) in de jeugdjaren.
Er is de laatste jaren het nodige verschenen over medische zorg in oorlogstijd. Aan die boeken is nu een waardevol document toegevoegd van de hand van de arts Isaac Cohensius (1910-1993). Met een mooie inleiding door Daniël van den Bos over de omstandigheden waarin Cohensius moest werken en overleven en een voorwoord van Hannah van den Ende, schrijfster van een boek over Joodse artsen in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Vanuit zichtbaar plezier in zijn vak als longarts én als beweger schreef Thomas Macken Bewegen Begrijpen, een klein handboek over ademhaling, hart en spieren tijdens inspanning. Macken legt uit wat er in het lichaam gebeurt bij beweging, wat dat lichaam daarvoor nodig heeft en hoe beweging te optimaliseren.
Passende zorg kent veel aspecten. Het wordt gegeven op de juiste plek, het garandeert dat patiënten betrouwbare, complete informatie krijgen zodat ze samen met de arts weloverwogen keuzes kunnen maken, het legt de focus op wat patiënten wél kunnen en het bevordert voldoende werkplezier onder zorgverleners.
Met Lijtje schreef de bekende illustrator van kinderboeken Harmen van Straaten in de vorm van een reeks korte anekdotische, columnachtige hoofdstukken een ode aan zijn non-conformistische, soms zelfs ondeugende, maar ook enigszins deftige 100-jarige en inmiddels dementerende moeder.
Naar een nieuwe humanisering van gezondheid, onderwijs en welzijn. Wie wil dat nou niet? Maar hoe raakte die mens – in deze van oorsprong toch mensgerichte professies – zo uit het zicht? Hoe hebben we ons zo laten verzieken door instrumenteel denken in effectiviteit en productie, dat onze wachtkamers vol zitten met sombere en angstige mensen met burn-outklachten?
Waldemar Stein is de plaatselijke dokter in het Poolse dorpje Kolo, praatziek en nogal corpulent. Er is veel waar hij van weet. Hij heeft middeltjes zoals eikenschorskompressen en opiumflesjes in zijn kast, maar zijn voornaamste advies aan zijn patiënten is: ga dansen!
Vertrouwen zonder voorschrift van de Leuvense hoogleraar/arts Lode Godderis, die gespecialiseerd is in de interactie tussen werk en gezondheid, welzijn op het werk en re-integratie, beoogt naar zijn eigen zeggen niets minder dan een paradigmaswitch in de omgang met zieke medewerkers.
In Willem Jan Ottens bundel Septemberzee treffen we een man die zich, ouder wordend, opgezadeld weet met een ‘plompverloren kwaal’.
Vier schrijvers vertelden over hun leven in de twintigste eeuw in Nauwgezet en wanhopig (1989); prominente wetenschappers deelden hun inzichten over de menselijke evolutie in Een schitterend ongeluk (1993), en in Vertrouwd en o zo vreemd (1995) ging het over geheugen en herinneringen – verpletterend mooie tv zoals die nu niet meer gemaakt wordt.
In Dit slik ik niet meer! bundelt de Belgische huisarts Staf Henderickx wetenschappelijk onderzoek over de destructieve gevolgen van ultrabewerkte voeding op onze gezondheid.
Tarek is voorbeschikt om arts te worden, net als zijn vader voor hem. Zijn christelijke familie behoort bij een gemeenschap van mensen die ooit uit Libanon, Syrië, Jordanië of Palestina naar Egypte vluchtten en zich daar vestigden. Frans is de voertaal bij Tarek thuis, zijn moeder dweept met Parijs en zangeres Dalida.
In het eerste deel van haar memoirestrilogie, Bloed, pitchte verloskundige Beatrijs Smulders drie jaar geleden het begrip ‘penisbeschaving’. Wat slaat op hoe mannen meer rekening moeten houden met de vrouwelijke beleving van seks. Op de m/v-verschillen borduurt Smulders nu deels voort in het onlangs verschenen tweede deel Oogst, waarbij ze vaak stilstaat bij de rol van hormonen. ‘Hoe kan het dat vrouwen, ondanks eeuwenlange onderdrukking, miskenning en seksuele uitbuiting niet massaal verhard en verbitterd zijn geraakt?’, vraagt ze zich af.
Met enkel klachten verminderen en symptomen reduceren komen we er allang niet meer. Gelukkig is het biopsychosociale model inmiddels stevig verankerd in de zorg. Daarom is het nu tijd voor de volgende stap: ook zingeving betrekken en in onze zorg gaan werken vanuit een biopsychosociaal-spiritueel model.
Zit Jesse net even bij te komen op de wc van de turbulentie op de highcareafdeling waar hij als verpleegkundige werkt, gaat plotseling het alarm af. Dat wordt rennen, kijken wat er aan de hand is en handelend optreden. Het blijkt te gaan om een manische vrouw die acht maanden zwanger is en volgens de aanmelding al diverse hulpverleners heeft gebeten.
Onze 17de-eeuwse voorouders waren overtuigd van de gezondheidsbevorderende werking van koffie. Gebruik en misbruik van koffie, een nieuwe, kleine uitgave van het onvolprezen Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland te Urk kan het bewijzen.
‘Werknemers die te maken krijgen met grensoverschrijdend gedrag geven aan dat het feit dat mensen niet aangesproken worden op grensoverschrijdend gedrag bijna nog erger is dan het grensoverschrijdend gedrag.’ Dat stellen Elmira Nijhuis en Rob van Eijbergen in hun wat roestig en grammaticaal niet altijd even correct geschreven, maar belangrijke boek Psychologische veiligheid in organisaties.
De toon wordt meteen gezet: ‘Veel mensen aanbidden de ruiters van de apocalyps. Hoe meer onheil, hoe beter. Wie schrijft dat de wereld naar de filistijnen gaat en dat pfas, glyfosaat, dioxine, benzeen, formaldehyde, radioactiviteit en stikstof levensgevaarlijk zijn, kan rekenen op veel meer aandacht dan ik gewend ben.’
