De medische zorg in Gaza is nagenoeg vernietigd. Humanitaire hulp bij de wederopbouw is urgent. Maar daarnaast is structureel beleid nodig en moeten we elke samenwerking met Israëlische (zorg)instellingen kritisch tegen het licht houden.
Waarom is er ongelijkheid in de wereld? Waarom hebben sommige mensen zoveel meer kans om ziek te worden? Hoe kunnen we zorgen dat iedereen kans heeft op dezelfde gezondheidsuitkomsten? Bewust van mijn eigen privileges ben ik op zoek naar een rol die passend is om bij te mogen dragen aan een gelijkwaardiger zorglandschap. Tegelijkertijd voelt dit zelfbeeld als een illusie.
Het recente staakt-het-vuren tussen Hamas en Israël verandert niet veel aan de oproep aan de KNMG om zich actief in te zetten voor de bescherming van medische neutraliteit en van zorgverleners in conflictgebieden. Dat stellen de huisartsen Isabel van Hövell-Ullmann en Shakib Sana.
Zorg leveren onder de medische standaard. Collega’s verliezen door militaire aanvallen. Onderdeel worden van oorlogspropaganda. Artsen zonder Grenzen loopt in Gaza tegen allerlei dilemma’s aan. ‘Iets doen is beter dan niets doen.’
Hamas martelt Israëlische gijzelaars door hun medische zorg te onthouden, of door hen met opzet pijn te doen tijdens medische behandelingen. Dat stelt de Israëlische regering in een rapport dat is bestemd voor de Verenigde Naties (VN).
De KNMG doet in een brief een dringend beroep op de minister-president zich namens het kabinet uit te spreken tegen de schendingen van het internationaal humanitair recht in Gaza en om alle mogelijke stappen te ondernemen om naleving daarvan af te dwingen. De KNMG spreekt van een ‘desastreuze situatie’, door aanvallen op zorgverleners en medische voorzieningen, en door een tekort aan medicijnen, voedsel en essentiële medische zorg.
Een grote hoeveelheid gedoneerde medische hulpmiddelen staat al een paar maanden in een Nederlands magazijn te wachten op transport richting Gaza. De organisatie Medische Hulp Gaza, mede opgericht door een huisarts, loopt tegen logistieke obstakels aan.
Uit een rapport dat vlak voor de jaarwisseling is gepubliceerd door het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten (OHCHR) blijkt opnieuw dat Israëlische aanvallen tegen ziekenhuizen in Gaza het zorgsysteem op de rand van de totale ineenstorting hebben gebracht. Het rapport verscheen daags na de verwoestende aanval van het Israëlische leger op het Kamal Adwan-ziekenhuis – waardoor de bevolking van Noord-Gaza zo goed als geen toegang meer heeft tot adequate gezondheidszorg.
Een groep van ruim honderdtwintig Nederlandse zorgverleners, onder wie hoogleraren, huisartsen, medisch specialisten en geneeskundestudenten doet een dringende oproep aan artsenorganisatie KNMG om zich ‘actief in te zetten’ voor de bescherming van medische neutraliteit en zorgverleners in conflictgebieden, met bijzondere aandacht voor de situatie in Gaza.
Palestijnse artsen in Gaza zijn door het Israëlische leger mishandeld en gemarteld. Dat zegt mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) na gesprekken met zorgverleners die vrijkwamen uit gevangenschap.
Artsen en wetenschappers zouden zich veel vaker en fermer moeten uitspreken over maatschappelijke thema’s. Zegt global en planetary health-onderzoeker Joyce Browne. Ze maakt zich zorgen over het huidige politieke klimaat in Nederland. ‘Artsen kunnen de stem zijn van de meest kwetsbaren.’
Twee verpleegkundigen zijn teams van Nederlandse artsen en verpleegkundigen aan het samenstellen om medische hulp in Gaza te gaan bieden. Op dit moment zijn er in ieder geval zes traumachirurgen en anesthesiologen die mee willen gaan.
Zo’n twintig artsenverenigingen blijven oproepen om geld te doneren aan medische hulporganisaties die werken in Gaza. Sinds zij daarmee startten, een paar weken geleden, heeft hun oproep al een kwart miljoen euro opgeleverd.
Het uitspreken van steun voor de collega’s en hun patiënten in nood, is niet alleen een teken van hoop en steun voor de collega’s in Gaza zelf maar lijkt ook een belangrijke functie híer te hebben.
Moet je als arts je uitspreken over het aanhoudende oorlogsgeweld in Gaza? Voor de een is het een worsteling, voor de ander een no-brainer.
Ruim twintig artsenorganisaties roepen op om komende week te doneren aan medische hulporganisaties die werken in Gaza. Met zo’n landelijke actieweek hopen ze medische hulp in het gebied mogelijk te maken, met name bij een staakt-het-vuren.
Door de oorlog tussen Israël en Gaza zullen er de komende maanden mogelijk tot bijna 90 duizend extra doden vallen in Gaza. Dat hebben de London School of Hygiene & Tropical Medicine en het Johns Hopkins Center for Humanitarian Health berekend in een poging de te verwachten oversterfte te kwantificeren. Ook bij een direct staakt-het-vuren volgen er nog duizenden extra doden.
Het beschermen van medische voorzieningen en zorgmedewerkers moet prioriteit zijn. Dat stelt de KNMG in reactie op de huidige aantasting van gezondheidsinfrastructuur in verschillende conflictgebieden, zoals Gaza, Oekraïne, Syrië en Soedan. De artsenorganisatie doet opnieuw een oproep om het internationaal humanitair oorlogsrecht ‘strikt na te leven’.
Fysieke en mentale verwoesting op een niveau zoals ze nog nooit hebben gezien. Zo noemen een arts en epidemioloog van Artsen zonder Grenzen (AzG) de medische en humanitaire situatie in Gaza. Volgens hen zijn AzG-artsen en -verpleegkundigen in Gaza inmiddels volledig wanhopig over de omstandigheden.
‘Help me not want to lose my humanity.’ Dat zijn de woorden die uit vele gesprekken de afgelopen maanden op mij de meeste indruk hebben gemaakt. Het omvat de onmogelijke verhouding tussen leed en hoop.
Terwijl ik terugdenk aan mijn ervaringen tijdens mijn keuzecoschap in Tsjechië, hoor ik de berichtgeving over de oorlog in Gaza op de achtergrond. Ik ben nog weleens kritisch geweest op de verschillende communicatiestijlen en zorgsystemen in Tsjechië en Nederland, maar op dit moment bekruipt me een gevoel van schaamte.
Steeds vaker zie ik patiënten op de praktijk die op een of andere manier door de oorlog in Gaza geraakt zijn. Op allerlei manieren. Duizenden dode kinderen raakt ze. Leed van zwangere vrouwen raakt ze. Honger raakt ze. Ontheemding raakt ze. Beroving van vrijheid raakt ze.
Anesthesioloog Sara Galli is woordvoerder van Artsen voor Gaza. Zij maken zich sterk voor een onmiddellijk staakt-het-vuren en ongehinderde humanitaire toegang tot Gaza. In de tuchtzaak een huisarts die aanhoudende pijnklachten van een patiënt onvoldoende serieus nam. Hoe had hij dat beter kunnen doen?
Een foto van tienduizend kinderschoenen op de Dam. Symbool voor de kinderen die zijn omgekomen in het oorlogsgeweld. T-I-E-N-D-U-I-Z-E-N-D. Ik probeer me voor te stellen hoeveel dat er wel niet zijn. Eigenlijk lukt het me niet. Wel denk ik onmiddellijk aan mijn coschap kindergeneeskunde, een paar weken geleden. En in het bijzonder aan jou, Nora.
Net afgestudeerd werkte Judith van Grafhorst begin 2023 drie maanden als vrijwilliger in een van de grootste ziekenhuizen van Palestina, in Ramallah. Daarna nog drie maanden in het universitaire ziekenhuis van Jeruzalem. Op beide plekken kwam ze in aanraking met de harde realiteit van een gewapend conflict.
