Win-win: buitenlands gediplomeerden opleiden tot echocardiografist

Ondanks hun grote motivatie om in de zorg werkzaam te zijn stuiten zij op barrières bij de erkenning van hun buitenlandse diploma’s en bij de BIG-registratie. De Hart Academie is een opleidingsinstituut dat specifiek ontworpen is om nieuwkomers met een medische achtergrond op te leiden tot echocardiografisten.

Curriculum

Het curriculum van de eenjarige opleiding werd samengesteld door cardiologen en echografisten van Cardiologie Centra Nederland (CCN) en het Amsterdam UMC. Studenten kregen naast de benodigde vakinhoudelijke kennis ook ondersteuning op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, taal, communicatie en cultuur.

Ook werd samenwerking gezocht met het Platform Nieuwkomers & Werk. Dit is een onderdeel van Goldschmeding Foundation, een filantropisch fonds dat projecten ondersteunt met financiering, kennis en een netwerk. Dit platform werkt structureel samen met organisaties als Open Embassy en Regioplan. Gezamenlijk ondersteunen zij initiatieven met betrekking tot de begeleiding van nieuwkomers en faciliteren zij de opschaling hiervan (tabel 1).

Een (sociaal) businessplan is essentieel bij de opzet van de opleiding. Social Finance NL heeft een impactanalyse uitgevoerd waarmee de financiële en maatschappelijke baten van de Hart Academie in kaart zijn gebracht.

Studenten

Door de Hart Academie start ieder halfjaar een groep van drie studenten met de eenjarige opleiding (tabel 2). Tot op heden volgden dertien studenten de opleiding en slaagden alle studenten die deelnamen aan het landelijke examen. Momenteel zijn zes echolaboranten in vaste dienst bij CCN en halen zij de productiedoelstellingen. Vijf studenten zijn nog in opleiding. Vijf ziekenhuizen leiden studenten op of bieden klinische stages. Geen van de studenten had extra begeleiding nodig buiten het curriculum. Twee studenten stopten in de eerste maand met de opleiding door onvoldoende sociale en technische vaardigheden.

Studenten die succesvol zijn kenmerken zich door: hoge motivatie, communicatieve vaardigheden en goede beheersing van de Nederlandse taal.

Taalcursus

Bij de selectieprocedure van studenten wordt niet alleen gekeken naar het opleidingsniveau (arts/verpleegkundige) maar ook naar het taalniveau, mentale stabiliteit, en motivatie om terug te keren in de zorgsector.

Een essentieel onderdeel van de opleiding is de taalcursus, die specifiek is ontworpen om nieuwkomers te voorzien van de taalvaardigheden die nodig zijn in de zorgsector. Dat gaat niet verder dan algemene taalvaardigheid: zij krijgen ook les in het vakspecifieke jargon en communicatieve vaardigheden die belangrijk zijn voor effectieve patiëntenzorg en samenwerking met collega’s.

Het programma omvat ook cultuuronderwijs, niet alleen voor de studenten maar ook voor hun begeleiders. Dit onderdeel is gericht op het overbruggen van culturele verschillen, het bevorderen van wederzijds begrip en het aan­­leren van omgangsvormen die essentieel zijn voor een veilige en respectvolle werkomgeving.

Kwaliteit van zorg

De gevestigde echocardiografisten maakten zich aanvankelijk zorgen over de mogelijke impact van het project op de kwaliteit van zorg en professionele normen. Deze zorgen werden weggenomen door hen in het vroegste stadium actief te betrekken bij het ontwerpproces van het curriculum en te zorgen voor een continue dialoog. Hiermee wordt niet alleen hun expertise en ervaring benut, maar wordt ook hun steun voor het opleidingsprogramma verzekerd.

De opleiding werd geaccrediteerd door de landelijke beroepsvereniging. Hierdoor wordt de kwaliteit van de opleiding gegarandeerd, de integratie van afgestudeerden in de beroepsgroep vergemakkelijkt en de opschaling mogelijk, doordat andere zorginstellingen het programma accepteren.

Kosten

De kostenposten zijn het ontwikkelen van het lesprogramma, de aanschaf van lesmateriaal, het betalen van de studenten en het compenseren van de afschaling van de ‘zorgproductie’ omdat senior echocardiografisten tijd nodig hebben voor begeleiding. Ook moet er tijd worden vrijgemaakt voor de leraren. Zij krijgen een vergoeding als zij buiten hun normale werktijden lesgeven. Deze kosten worden voornamelijk gedragen door de zorgaanbieder waar de studenten worden opgeleid (zie figuur).

Het maatschappelijke businessplan van de Hart Academie laat zien dat het gezamenlijk investeren in het opleiden van nieuwkomers met een zorgachtergrond tot echocardiografist rendeert. De kosten voor de zorgaanbieders zijn in de eerste twee jaar hoger dan de baten. Enerzijds is dit logisch, want bij investeren in de opleiding van nieuwe medewerkers gaan de kosten voor de baten uit. Anderzijds laat de analyse ook zien dat de propositie voor de zorgaanbieders al vanaf het begin positief is, als de maatschappelijke stakeholders waar een deel van de baten valt, zoals de gemeente en de Rijksoverheid, meefinancieren.

Baten

Tegenover deze kosten staan voor de zorgaanbieder onder meer baten doordat moeilijk in te vullen vacatures ingevuld kunnen worden. De nieuwkomers gaan erop vooruit doordat hun inkomsten toenemen. Maar ook de overheid heeft baat bij het programma door toename van de belasting­inkomsten en vermindering van (bijstands)uitkeringen. De helft van de studenten aan de Hart Academie heeft namelijk geen baan als zij aan de opleiding beginnen. Zij worden mede door de Hart Academie begeleid van een uitkeringssituatie naar een betaalde baan. De baten voor de overheid die hieruit voortvloeien, lopen op tot 16.194 euro per student over een periode van twee jaar. Deze besparing is nagenoeg gelijk aan de extra kosten die de zorgaanbieder in de eerste twee jaar maakt voor de opleiding per student (15.010 euro). Door de maatschappelijke baten van de gemeente en de overheid te delen (‘shared benefit’) met de zorgaanbieder die de kosten maakt, verbetert de businesscase voor alle betrokkenen en lonen de investeringen voor iedereen. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegen­heid is dan ook bezig om subsidies voor werk­gevers beschikbaar te maken die ondersteuning bieden voor de ontwikkeling van maatwerk­begeleiding van statushouders op de werkvloer.

Diversiteit en inclusiviteit worden op de werkvloer als waardevol ervaren

Integratie

De impact neemt toe als ook ‘zachte’ maatschappelijke resultaten worden meegenomen die lastiger in geld zijn uit te drukken. Denk hierbij aan de toename van inclusiviteit op de werkvloer, het faciliteren van ‘cultuurgevoelige’ zorg voor diverse patiëntengroepen en de toename van welzijn en kwaliteit van leven door succesvolle integratie van de nieuwkomers. Diversiteit en inclusiviteit worden op de werkvloer als waardevol ervaren. Tevens is de lastenverlichting door de inzet van de nieuwopgeleide collega’s welkom. Doordat de zorgproductie toeneemt, nemen de wachttijden af, wat een voordeel is voor de verwijzers en hun patiënten.

Artsen

Het is voorstelbaar dat het maatschappelijk rendement groter wordt als nieuwkomers met eenzelfde soort project worden begeleid naar een artsenopleiding. Echter, dit valt buiten de doelstelling van de Hart Academie. Uit gesprekken met studenten (artsen) komt naar voren dat het behalen van de BIG-registratie enkele jaren vergt, waarna (opnieuw) een specialisatie moet worden doorlopen. Door gebrek aan tijd, financiële reserves en het tekort aan opleidingsplaatsen is de Hart Academie een zeer goed alternatief voor deze artsen.

Komende jaren

De Hart Academie zal zich de komende jaren richten op het vergroten van het aantal opleidingsplaatsen door samenwerking met ziekenhuizen en het realiseren van ‘shared benefit’ met de overheid. Daarnaast zal de opleiding worden uitgebreid met andere opleidingstrajecten voor functies die de Nederlandse zorg tekortkomt, zoals radiodiagnostisch laboranten en assistent-verpleegkundigen.

Uit het feit dat soortgelijke initiatieven in het Amsterdam Universitair Medisch Centrum en het Universitair Medisch Centrum Groningen ook succesvol zijn, blijkt dat met de juiste ondersteuning en kansen, nieuwkomers een rol kunnen spelen bij het oplossen van het tekort aan gespecialiseerd personeel. Het succes van de Hart Academie benadrukt het belang van investeren in mensen, ongeacht hun herkomst, en illustreert hoe inclusiviteit en diversiteit de zorgsector als geheel kunnen versterken. 

auteurs

Aernout Somsen, cardioloog en oprichter van Cardiologie Centra Nederland

Nina Berculo, Social Finance NL

Michelle van Toor, Goldschmeding Foundation

Mirjam Neijenhuis, Cardiologie Centra Nederland

contact

a.somsen@cardiologiecentra.nl

cc: redactie@medischcontact.nl