Excellente zorg voor minder geld
Nieuwe VWS-minister Fleur Agema wil ‘anders kijken naar de zorgkosten’
14 reactiesDit artikel verscheen voor het eerst op 19 juni 2024
De nieuwe minister van VWS heet Fleur Agema. Wie is ze en vooral: wat wil ze? ‘Ouderen worden genept met mooie praatjes, maar hebben straks, als het nodig is, niet eens een fatsoenlijk dak boven hun hoofd of een verzorger aan hun bed staan.’
Niemand in de Tweede Kamer heeft zo lang de opeenvolgende bewindslieden van VWS het vuur na aan de schenen gelegd als Fleur Agema. Zeventien jaar lang bekritiseerde ze fel, en onder veel meer, de opnamestops en lange wachttijden bij spoedeisende hulp, plannen om mogelijk de helft van de ziekenhuizen in Nederland te sluiten, en het VWS-ministerie zelf omdat het te veel aandacht besteedt aan beleidsplannen en te weinig aan praktische oplossingen die de zorg daadwerkelijk verbeteren. Nu mag ze het zelf gaan proberen, als minister van VWS en als vicepremier, gesecondeerd door twee staatssecretarissen.
Open boek
Fleur Agema (47) is een tamelijk open boek: ze heeft in de media verteld over haar ziekte – ze heeft MS –, over haar relatie met mede-PVV’er Leon de Jong, over haar jeugd. Ze noemt zichzelf ‘een mensenmens’, geldt als goed gedocumenteerd, weet wat er in de zorg leeft – gaat maandags altijd op werkbezoek – maar interpreteert cijfers en conclusies van rapporten vaak ook anders dan haar collega-Tweede Kamerleden.
Bij alles blijft ze een echte ‘PVV-er’. Haar hart breekt, zei ze in de Kamer, en ‘is vervuld van woede dat de regering wel rent voor nieuwkomers en te pas en te onpas duizenden extra woningen voor hen regelt en zelfs met een dwangwet wil komen voor de bouw van huizen voor immigranten, maar onze eigen gepensioneerden en alleroudsten laat barsten’. Een van de redenen waarom ze destijds koos voor de PVV was omdat ze niet wilde dat Nederland zou veranderen in een islamitisch land: ‘Als vrouw heb ik bij de islam een minderwaardige positie. Daar zal ik me altijd tegen verzetten.’
Niet zelden illustreert ze haar betogen met schrijnende verhalen van patiënten, of in een enkel geval met een persoonlijke ervaring. Zo pleit ze er al geruime tijd voor om de SEH, ic en acute verloskunde ‘uit de marktwerking te halen’. Agema meent dat daardoor de overlevingskansen van kleinere ziekenhuizen worden vergroot: ‘Ik heb het gezien bij mijn vader. Hij kwam met een pijnlijk aneurysma op de Spoedeisende Hulp, lag binnen drie kwartier op de operatietafel in een gespecialiseerd ziekenhuis. Na een paar dagen mocht hij terug naar het ziekenhuis in de buurt. Mijn moeder was toen te ziek om naar het gespecialiseerde ziekenhuis vervoerd te worden. Maar we konden haar wel naar het buurtziekenhuis brengen om bij hem op bezoek te gaan. Ik vind het heel dom om dat allemaal af te breken terwijl er veel meer ouderen komen.’
Verzilvering
Juist de ouderenzorg heeft al jaren haar uiterst kritische aandacht – merkwaardig dus dat beleid op dit terrein niet haar directe verantwoordelijkheid wordt. Je mag immers aannemen dat dit onderdeel zal zijn van de portefeuille van de nieuwe staatssecretaris voor langdurige zorg. Agema schreef er in 2015 zelfs een dik boek over: Verzilveren. Excellente zorg voor minder geld, waarin ze voorstelt het begrip vergrijzing te vervangen door verzilvering, want goede zorg hoeft helemaal niet gepaard te gaan met kostenstijging. Dat vindt ze nog steeds.
Over de staat van die ouderenzorg kan ze zich in de Tweede Kamer hevig opwinden. Tijdens een debat met minister Helder bijvoorbeeld, in voor haar typerende retoriek: ‘Hoe is het mogelijk dat in een rijk land als het onze de zestigers van nu moeten vrezen voor de toekomst? Of er voor hen nog wel een plekje is in het verpleeghuis als ze over een paar jaar oud, bijna doof, bijna blind, bedlegerig, zwaar dementerend en zwaar zorgafhankelijk zijn. Ouderen worden genept met mooie praatjes, maar hebben straks, als het nodig is, niet eens een fatsoenlijk dak boven hun hoofd of een verzorger aan hun bed staan.’ Haar stokpaardje: de verzorgingshuizen moeten terug, want die vulden het gat op tussen mensen die zichzelf thuis nog konden redden en mensen die beter af waren in een verpleeghuis. Met Nicki Pouw-Verweij (BBB) diende ze daarom een initiatiefwet in om voortaan de (intensieve) zorg en begeleiding voor mensen met somatische, cognitieve en/of psychosociale problematiek ‘in een beschutte woonomgeving’, lees een verzorgingshuis, vanuit de Wet langdurige zorg te bekostigen. Kosten 2,6 miljard euro per jaar, maar dat zou vervolgens 2 miljard aan onder andere wijkzorg besparen. Maar excellente ouderenzorg voor veel minder geld is misschien toch moeilijker te realiseren dan het lijkt: in april adviseerde de Raad van State negatief. Agema en Pouw zouden onvoldoende duidelijk hebben gemaakt dat ‘onder ouderen met een lichtere zorgvraag een (grote) behoefte bestaat aan verblijf in een instelling’. Bovendien biedt hun wetsvoorstel, aldus de raad, geen oplossing voor de wachtlijsten van verpleeghuizen en verhoogt het zelfs het risico op personeelstekorten.
Ontregeling
Dat de zorg zucht onder toenemende personeelstekorten, beseft ook Agema. Haar oplossing is tweeledig. Ten eerste: betere arbeidsvoorwaarden. Ten tweede: ontregeling van de zorg. Voortdurend hamert ze op het gegeven dat zorgmedewerkers 40 procent van hun tijd kwijt zijn aan administratie. Dat moet gehalveerd kunnen worden door administratie te automatiseren of simpelweg af te schaffen, ‘dan heb je duurzaam geen personeelstekort meer’. Als voorbeeld heeft ze herhaaldelijk gewezen op het aantal (her)indicaties in de verpleeghuiszorg. Die kunnen een stuk minder. ‘Aan het einde van het leven gaat het voor veel mensen snel. Je komt van het ene zorgzwaartepakket in het andere, en dat gaat allemaal met heel veel administratie gepaard. Voor instellingen zou het handiger zijn om een bedrag te krijgen voor alle patiënten die zwaardere zorg nodig hebben. Je kunt dan een gewogen gemiddelde vaststellen dat per saldo niet duurder of goedkoper is, maar dat verpleegkundigen veel meer tijd geeft voor hun echte werk.’
Anders kijken
De zorguitgaven zijn het 'koekoeksjong' in de overheidsuitgaven; voortgaande stijging ervan betekent dat er (steeds) minder overblijft voor andere uitgaven. Agema is er niet blind voor. Maar het Integraal Zorgakkoord is daarvoor niet de oplossing. Het is veel te bureaucratisch. ‘Er staan veel goede dingen in, zoals meer samenwerking en “meer tijd voor de patiënt” voor huisartsen’, vindt ze, maar er is te weinig aandacht voor ‘de daadwerkelijke zorgbehoeften’ van patiënten en het werkplezier van zorgpersoneel. Haar nogal generiek geformuleerde oplossing: ‘We moeten op een andere manier gaan kijken naar wat de zorg kost. Dat we het niet meer leggen langs de lat van wat kunnen we schrappen aan zorg en wat dat aan besparing oplevert, maar dat we kijken welke veranderingen de zorg beter en daardoor goedkoper kunnen maken.’ Opnieuw dus: excellente zorg, voor minder geld. Ze wijst dan op innovaties in de ziekenhuiszorg die bepaalde behandelingen goedkoper maken. En bevolkingsonderzoeken zoals kankerscreenings, ‘want vroege opsporing zorgt niet alleen dat mensen overleven, maar voorkomt ook dat iemand een duurdere patiënt wordt’. Vertaald in beleid zou ze ‘op veel kortere termijn beslissingen nemen’. ‘Jaarlijks kijken welke innovaties er zijn, hoe het er economisch voor staat, en dan kijken welke kant we op moeten.’
Intussen staat het regeerakkoord vol goede voornemens, maar ontbreekt de financiering. Sterker nog: er wordt juist fors bezuinigd op bijvoorbeeld preventie en publieke gezondheid, omdat ook de dure wens van ‘een lager eigen risico’ moet worden betaald. Agema wilde helemaal van dat eigen risico af, maar moet nu al water bij de wijn doen: halvering van het eigen risico (van 385 naar 165 euro) is pas gepland voor 2027. Zie het als een voorbode van haar ministerschap: oppositie voeren is anders dan regeren.
Lees ookGebruikte bronnen, o.a.
Boek:
Fleur Agema, Verzilveren, excellente zorg voor minder geld, Uitgeverij Van Praag, 2015
Online:
https://www.bnnvara.nl/pauw/videos/269384
https://www.youtube.com/watch?v=yq_tZ1zfzJk
https://actueelnieuws.org/interviews/interview-met-fleur-agema/
https://www.telegraaf.nl/tag/Fleur_Agema
https://www.nrc.nl/nieuws/2019/05/03/ik-zit-verdorie-al-twaalf-jaar-naar-afbraak-te-kijken-a3959085https://www.youtube.com/watch?v=bYfVysVv8wg
I.E. van Hövell tot Westervlier - Ullmann
Huisarts, Oosterbeek
Ik ben even nieuwsgierig als waakzaam. Ik hoop dat we allemaal als zorgverleners waakzaam blijven als pitbulls, om discriminatie in de zorg te bestrijden en gelijke gezondheidsrechten te bevorderen.
W.J. Duits
Bedrijfsarts, Houten
De insteek van deze minister is interessant. Hoe maken we de zorg beter? Als we de administratiedruk kunnen wegnemen, dan zal dat heel veel werkuren extra geven. Waarschijnlijk ook meer voldoening in het werk. Veel administratie is een vorm van "gest...old wantrouwen". In de afgelopen jaren is er te veel wantrouwen in het systeem gebracht, politici waren bang voor fraude. Zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten. We hebben nu een nieuwe regering en een nieuwe minister, laten we hopen dat zij het vertrouwen in de beroepsgroep terugbrengt, dat er vanuit wordt gegaan dat zorgmedewerkers niet eropuit zijn om de zaak op te lichten. Ook zou ik pleiten voor wat meer regulatie en afstemming tussen huisartsen, wijkverpleging en thuiszorg. Overweeg toch het verzorgingshuis, al is het op kleinere schaal, terug te brengen.
Ik wens u veel succes mevrouw Agema, tijdens het zorgdebat voor de verkiezingen hebt u op mij de beste indruk gemaakt. Hopelijk kunt u dit vertalen naar een betere en menswaardige zorg, menswaardig voor de patiënt, maar ook menswaardig voor de medewerkers.
I. Nanninga
Arts
Ik begrijp niet waarom er (muv Borst en Kuipers) steeds ministers op volksgezondheid gezet worden die zelf geen medische achtergrond hebben en vanuit hun eigen onderbuikgevoel beslissingen maken.
Agema huilde vrolijk mee met de wappie wolven in het... bos en bleek geen flauw idee te hebben hoe een virus en hoe een vaccin werkt en nu horen we ( staat niet op wikipedia) dat ze een zg NEI coach is. NEi is een soort pendelen met een wichelroede om emotionele blokkades op te sporen)…
Mocht straks het vogelgriepvirus uitbreken onder mensen dan zijn we nog niet jarig met een kwakzalver als minister.
P. Stam-Sentjens
Huisarts, Bussum
Je kunt van alles vinden van haar standpunten ten aanzien van de Islam en ook de financiële onderbouwing lijkt wankel maar een minister die vanuit de mensen in de zorg en patiënten denkt vind ik ook wel verfrissend.
Jarenlang hebben we hetzelfde muz...iekje gehoord en dat heeft veel ellende veroorzaakt. Er zal vast op alle gebieden compromissen moeten worden gesloten, zoals dat altijd het geval is, maar als zij al 1% meer vermenselijking teweeg zou kunnen brengen in de huidige plannen voor de gezondheidszorg vind ik dat toch ook winst.
[Reactie gewijzigd door Stam-Sentjens, Paula op 22-06-2024 08:15]
M. Kurkcu
anios verzekeringsgnk
Investeren in preventieve geneeskunde, met name het verbeteren van leefstijl, is toch echt de enige manier om zorgkosten duurzaam te verlagen? Erg zorgelijk dat juist daar op wordt bezuinigd.
G.K. Mitrasing
Huisarts, vogelvrij
De frame van de zorg koekoeksjong zit er wel bij velen ingebakken.. eenzijdig gemekker over zorgkosten.. wat zijn de opbrengsten? Hoeveel overtolligen werken aan de zorg zonder meerwaarde voor die zorg, maar zijn onderdeel van dat zorgbudget? Er zit ...12+ miljard Euro op de planken bij zorgverzekeraars omdat ze hier zo nodig de zorg wilden privatiseren, als er toch een koekoeksjong is die je als kiespijn kan missen? Het zorgstelsel is een pervers systeem.. daar zal Agema niets aan veranderen maar er zal vast wel een masterclass kostenbeheersing komen..
M.I. Esseghir
co-assistent
Het valt me op dat dit artikel Agema's opvattingen over immigranten en moslims citeert alsof die doodgewoon waren. Dat zij racistische ideëen aanhangt en namens een partij werkt wat "de-islamisering" - letterlijk etnische zuivering - als speerpunt he...eft mag best benoemd worden. Sterker nog, het kritiekloze toon van dit stuk draagt bij aan de normalisering van gevaarlijke, fascistische denkbeelden en doet geen eer aan de ontstaansgeschiedenis van Medisch Contact: een verzetskrant in tijden van fascistische bezetting.
W.H. Lionarons
psychiater, Amsterdam
Mee eens. Ook als ze blijkbaar gezegd heeft dat de regering onder Rutte wel rende voor nieuwkomers, maar onze eigen gepensioneerden en alleroudsten laat barsten, verwacht ik dat de MC journalisten daar kritisch naar kijken. Wat voor nieuwkomers bedoe...lt ze, bruine? Wat voor eigen gepensioneerden, witte? En wat betekent rennen? Dat er per persoon meer werd uitgegeven aan nieuwkomers (bekijk evt. verschillende definities daarvan) dan aan gepensioneerden?
M.J. Fortuijn
Psychiater , Haarlem
Bovendien is het een valse tegenstelling. Er moet goed voor onze ouderen EN onze nieuwkomers gezorgd worden. Agema en de hele PVV doen net alsof de problemen in NL stukken makkelijker worden opgelost zonder migranten. Wensdenken, lekker zelf niet hoe...ven veranderen, maar alles op conto van een zondebok schuiven. Destructieve en gevaarlijke dynamiek.
D.F.R. Boswijk
Huisarts, Stegeren
Ik ben het eigenlijk grotendeels met je eens aanstaande collega Esseghir. Als de minister, geheel in de stijl van haar partij, spreekt over "de-islamisering" dan stigmatiseert zij bewust een groep niet-autochtone landgenoten, want "Henk en Ingrid" z...ijn dat niet... En als haar partijgenoten het dan vervolgens hebben over "omvolking" en haar geblondeerde leider roept in die context " minder, minder, dat regelen we", dan vraag ik me af waarom je dan niet over etnische zuivering zou mogen spreken. Overigens is een exegetische discussie over terminologie niet zo relevant, in essentie gaat het om even enge als afkeurenswaardige denkbeelden. We zullen onze nieuwe minister in dat opzicht zeker niet het voordeel van de twijfel moeten geven, als het aan mij ligt.
J.H.A. Vollebergh
Gynaecoloog, Heesch
Hoeveel bezwaar ik ook heb tegen Agema als minister (citaat: ‘Aan passende zorg gaan patiënten dood!’) denk ik toch dat het goed is dat MC met een meer objectieve beschrijving begint. Anders sluit je elke discussie bij voorbaat uit en ze wordt tóch o...nze minister. Kritiek kan (en moet!) daarna altijd nog.
A. G?bel
Huisarts, Amstelveen
Hoewel ik deels je zorgen deel: de-islamisering is toch echt iets anders dan etnische zuivering.
E. Hajdarbegovic
algemeen betweter, Rotterdam
Zowel de-islamisering als genocide zijn zorgelijke demografische ontwikkelingen.
J.E. van Maaren
Coassistent
Blijft een lastige discussie. Mogelijk dat door innovaties in te voeren, de privatisering van het zorgsysteem (gedeeltelijk) terug te draaien of door te snijden in de administratielast er een hoop kan verbeteren. Echter, dit neemt de toenemende vergr...ijzing en de daarmee gepaarde toename van chronische ziekten niet weg. De gemiddelde Nederlander wordt nog steeds ouder met dank aan verbeterde en vernieuwde behandelingen. Helaas blijken deze behandelingen ook vaak duurder uit te vallen. Uiteindelijk moet iedereen toch aan iets sterven.
Ik vrees dat met de plannen van Agema enkel voor korte duur bespaard kan worden op de zorgkosten, als de spreekwoordelijke pleister op een open wond. Tevens vermoed ik dat het doorvoeren van dergelijke veranderingen in de zorg ook gepaard gaat met de nodige kinderziekten.
[Reactie gewijzigd door op 19-06-2024 14:57]