Power to the professionals

Twee weken geleden was ik bij het jubileumcongres van de KNMG, waar me een gevoel van trots overviel: trots op hoeveel artsen het initiatief nemen om de gezondheidszorg beter en ons vak leuker te maken. Neem gynaecoloog Mieke Kerkhof, die ons werkterrein schetste als een tuin vol mogelijkheden die ieder seizoen in bloei staat. Of arts en public health-specialist Sam Proesmans, die een vurig pleidooi hield voor de publieke gezondheidszorg. En mijn collega in het LAD-bestuur, Marieke van den Heuvel, die liet zien hoe je zelf de regie kan nemen over een goede werk-privé­balans.

Het leverde tijdens de pauzes interessante gesprekken op. Dat vond ik mooi, want de aanleiding voor een aantal sessies was niet per definitie positief. Ons zorgstelsel kraakt en schuurt, geplaagd door de toenemende zorgvraag, hoge werkdruk en de administratielast die ervoor zorgt dat je je soms afvraagt voor wie je nu eigenlijk aan het werk bent. Met al die enthousiaste mensen op het congres hoeven we ons geen zorgen te maken over de bevlogenheid van artsen, maar die bevlogenheid staat wel onder druk.

Loondifferentiatie moet niet langer het vertrekpunt zijn

Het kabinet zet vooral in op het verlagen van de administratieve lasten en het stimuleren van AI om de werkdruk en het personeelstekort te lijf te gaan: goede initiatieven, maar het is natuurlijk niet genoeg om de arbeidsmarktschaarste écht op te lossen. Jarenlang wordt er al geïnvesteerd in het slimmer organiseren van de zorg, maar als we een goed zorgstelsel willen behouden, moet er ook worden geïnvesteerd in zorgprofessionals zelf. In dat kader zou ik iedereen willen oproepen de scenarioanalyse ‘Arbeids­marktstudie Zorg & Welzijn 2033’ van onderzoeksbureau Rebel te lezen, die vlak voor de zomer verscheen. Hierin zijn drie toekomstscenario’s geschetst. Het meest hoopvolle is ‘Power to the professionals’, dat het personeelstekort in de sector Zorg en Welzijn in 2033 terugbrengt naar 77.000-94.000 mensen. Nog steeds fors, maar wel een stuk minder dan het voorspelde tekort van 230.000 mensen als we niks doen. Waarom dit scenario zo kansrijk is? Simpel: uit het rapport blijkt dat het waarderen en ontzorgen van zorgmedewerkers het meeste effect sorteert om arbeidsmarkttekorten te bestrijden.

Ik hoop dat zowel het kabinet als werk­gevers die boodschap goed tot zich laten doordringen. Nu de onderhandelingen voor een aantal zorg-cao’s zijn gestart, kunnen werkgeversorganisaties het verschil maken door de regie bij zorg­professionals neer te leggen en aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden te creëren: welke functie je ook uitoefent en in welke ‘lijn’ je ook werkt. Loondifferentiatie moet daarbij niet langer het vertrekpunt zijn om loonachterstanden van middengroepen te repareren, zoals vijf jaar lang in de Cao Ziekenhuizen is gebeurd. Uit een onderzoek in opdracht van AWVN blijkt dat functiegroepen in het middengebied vorig jaar nog steeds 6 tot 7 procent achterliepen ten opzichte van vergelijkbare functies in de publieke sector en 6 procent in vergelijking met de bv Nederland. De vraag is dus waarom werkgevers steeds naar dit middel grijpen, terwijl het niet tot de gewenste oplossing leidt en alleen maar een negatief effect heeft op het gevoel van waardering bij een aantal functiegroepen. We hebben alle zorgprofessionals de komende jaren hard nodig. Geef die zorgprofessionals dus wat power!