Het is tijd om kennis te maken met de verzekeringsarts

Ik wil jullie graag meenemen naar een onderdeel van de geneeskunst waar nog veel te ontdekken is.

Veel studenten weten bij start van de studie niet, welke specialisatie zij gaan doen. Aan verzekeringsgeneeskunde denken ze sowieso niet. De verzekeringsgeneeskunde komt tijdens de studie ook maar weinig aan bod, wat jammer is. Momenteel werken er meer dan 5000 artsen in een van de sociaal geneeskundige vak­gebieden. Als arts kan je daar mooie dingen doen, niet zozeer ter herstel van ziekte, maar ter herstel van zelfredzaamheid en participatie.

De verzekeringsarts wordt ingeschakeld als mensen niet meer kunnen studeren, niet meer kunnen werken, problemen hebben met de dagelijkse activiteiten of letsel hebben opgelopen door een ongeval. Als specialist in het vertalen van stoornis naar beperkingen en belastbaarheid heeft de verzekeringsarts een belangrijke taak in de beoordeling of een voorziening of een uitkering noodzakelijk is. Voor studenten gaat er een wereld open als zij hun coschap verzekeringsgeneeskunde doen.

De verzekeringsarts als arts.

Vanuit een studie geneeskunde heeft de verzekeringsarts alle kennis die je van een arts mag verwachten. Deze basiskennis is nodig om te begrijpen wat er zich in het lichaam en psyche afspeelt en wat het lichaam en de psyche aankunnen, of juist niet meer. Daarmee heeft de verzekeringsarts een stevige medische basis.

Van arts tot verzekeringsarts.

Gedurende de vierjarige opleiding tot verzekeringsarts is er veel aandacht voor het afnemen van een methodisch ingerichte anamnese, geënt op het holistisch model. De mens is meer dan alleen zijn lichaam en psyche, de International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) is stevig verankerd in de verzekeringsgeneeskundige benadering van de mens. Er is aandacht voor communicatie en argumentatie. Er is aandacht voor wet- en regelgeving. Vanwege de eis, dat een verzekeringsarts een behoorlijk onderzoek moet kunnen doen en door anderen verrichte onderzoeken moet kunnen interpreteren, is er een blok wetenschappelijk onderzoek. Het praktijkgedeelte van de opleiding wordt begeleid door speciaal daartoe opgeleide praktijkopleiders.

De verzekeringsarts begint waar de curatieve sector (al dan niet definitief) eindigt. Behandeling is gericht op het verminderen van stoornissen, echter niet altijd is er 100% herstel. Dit kan betekenen dat het functioneren achteruitgaat. De verzekeringsarts is gespecialiseerd in het in kaart brengen van de mogelijkheden en te beoordelen wat iemand, ondanks de beperkingen, nog wel kan en vast te stellen wat de invloed van ziekte of ongeval is op het functioneren naar de toekomst toe.

De verzekeringsarts als teamspeler.

Curatieve sector

De verzekeringsarts heeft nodig te weten, wat er medisch gezien aan de hand is. In de curatieve sector werken de artsen die onderzoek doen naar het bestaan van ziekte en stoornissen, die behandelingen inzetten en die de resultaten van deze behandelingen monitoren. Ook kan er sprake zijn van leefregels welke van invloed zijn op het functioneren. De verzekeringsarts heeft informatie hierover nodig om de vertaalslag te kunnen maken naar belastbaarheid.

Wetenschappelijk onderzoek

Vanuit diverse kenniscentra wordt door verzekeringsartsen onderzoek gedaan om inzicht over de relatie tussen stoornis en belastbaarheid te verkrijgen. Met de curatieve sector wordt samengewerkt aan richtlijnen, om vanuit bestaand wetenschappelijk onderzoek vast te kunnen stellen wat de met het ziektebeeld samenhangende mogelijkheden en beperkingen zijn. De verzekeringsarts is lid van een beroepsvereniging (NVVG). Binnen de NVVG staat academisering hoog op de agenda.

Werken aan oplossingen

De verzekeringsarts is werkzaam binnen het sociale domein en heeft te maken met veel wet- en regelgevingen en verzekeringen, die de kaders vormen voor het verzekeringsgeneeskundig oordeel. De verzekeringsarts brengt de medische, maar ook andere van invloed zijnde, factoren in kaart en beoordeelt de invloed van deze factoren op het functioneren nu en in de toekomst. De verzekeringsarts werkt samen met andere disciplines (bijvoorbeeld adviseur, arbeids­deskundige, jurist) om binnen de kaders tot oplossingen te komen in relatie tot zelfredzaamheid en participatie. Dit kan bijvoorbeeld een voorziening zijn, ander werk of een uitkering.

De verzekeringsarts in de praktijk.

De verzekeringsarts heeft geleerd dat alles wat gezien en gezegd wordt van belang kan zijn bij de weging van de ernst en mate van beperkingen in relatie tot de belastbaarheid. Daarom begint het onderzoek van de verzekeringsarts al voordat de cliënt in de spreekkamer is. Informatie die eerder is verzameld en vastgelegd wordt altijd goed gelezen.

De verzekeringsarts is alert vanaf het moment dat iemand opgehaald wordt in de wachtkamer.

Er is een uitgebreid vraaggesprek in de spreekkamer. Niet alleen over de ziekte. Het gaat over het functioneren. De gevolgen van ziekte op het functioneren in de verschillende leefgebieden. Wat er goed gaat en wat niet. Wat maakt dat het goed gaat. Wat al zelf is geprobeerd. Wat werkt en wat werkt niet. Uiteraard wordt ingegaan in op het persoonlijk functioneren in gezin en in de sociale omgeving. Ingegaan wordt op de levensloop en eventuele knikken met onderliggende life-events. Het gesprek duurt lang. Wat wordt waargenomen in de communicatie, in de motoriek? Hoe is het psychosociaal functioneren?

Bij lichamelijke klachten wordt een gericht lichamelijk onderzoek gedaan. Bij psychische klachten kunnen psychiatrische onderzoeken een rol spelen. Noodzakelijke informatie kan bij de curatieve sector worden opgevraagd. Indien nodig kan de verzekeringsarts een specialistisch onderzoek (expertise) laten verrichten.

Na het verzamelen van alle informatie begint het wegen. Het wegen van de stoornis en haar restbeperkingen in relatie tot de eisen die aan zelfredzaamheid en participatie gesteld worden. Alle steentjes die bijdragen aan het functioneren worden benoemd. De brug van beperkingen naar belastbaarheid en handicaps moet geslagen worden.

Dit is niet een willekeurige brug, maar een onderbouwde brug. De verzekeringsarts heeft kennis van lichaam en psyche, beschikt over informatie vanuit de curatieve sector, heeft kennis van specifieke beperkingen vanuit stoornissen en heeft toegang tot richtlijnen en resultaten van wetenschappelijk onderzoek.

De belastbaarheid kan op verschillende manieren worden vastgelegd. In woord, maar ook in getal. Het vastleggen is noodzakelijk om naar de andere professionals te communiceren. Hiervoor zijn middelen ontwikkeld, bijvoorbeeld de functiemogelijkhedenlijst of het inzetbaarheidsprofiel. Een middel is een gekozen vorm, het invullen berust op wetenschappelijk onderbouwde kennis. De middelen worden regelmatig op bruikbaarheid onderzocht.

De duur van beperkingen kan beïnvloed worden door interne of externe factoren. Deze zijn soms niet, soms wel te beïnvloeden, bijvoorbeeld met een nog niet gekozen behandeling of voorziening. Ook hierover zal de verzekeringsarts zich uitspreken.

De verzekeringsarts stelt een advies­rapport op binnen de kaders van wet- en regelgeving of de polisvoorwaarden van een verzekering. In dit adviesrapport worden de conclusie en de afwegingen hiertoe inzichtelijk gemaakt. De kaders beïnvloeden waarover gerapporteerd wordt, maar altijd gaat het over de vanuit ziekte, gebrek of zwangerschap bestaande stoornissen en beperkingen in relatie tot zelfredzaamheid en participatie en daardoor het bestaan van recht op voorziening of uitkering.

De verzekeringsarts heeft kennis van lichaam en psyche

Belang binnen de geneeskunst.

De kracht van een verzekeringsgeneeskundig onderzoek zit in de beoordeling van wat er nodig is om mee te doen, om de zelfredzaamheid te behouden of te vergroten, om maatschappelijk zinvolle activiteiten te doen, om te werken. Mee kunnen doen leidt tot meer ervaren welzijn en daarmee een minder groot beroep op de gezondheidszorg.

Vanuit dit oogpunt heeft een verzekeringsarts een belangrijke positie in de hele zorgketen en is het noodzakelijk kennis te maken met de verzekeringsgeneeskunde.