Twitterdokter of facebookvriend

Arts kan niet meer om social media heen

Tegenwoordig heeft bijna iedereen een online identiteit, maar artsen zijn nog zoekende naar de mogelijkheden die social media hun kunnen bieden.

Social media nemen op het web een prominentere plaats in dan porno, er zijn meer dan 53 keer zoveel Farmville-boeren dan echte boeren, ‘ontvrienden’ was in 2009 woord van het jaar en dankzij Hyves werden er 25.000 nieuwe orgaandonoren geworven.
Hoewel 86 procent van de artsen internet gebruikt om zorginformatie te verkrijgen en 33 procent van de artsen de behandeling van een patiënt aanpast naar aanleiding van informatie die zij op internet vinden, zijn medici nog voorzichtig met het gebruik van internet als communicatiemiddel.

Twitteren in de wachtkamer
‘Opeens zit je als arts in een open platform’, verklaart mediaconsultant Peter Nelissen de terughoudendheid. Zijn bedrijf doet samen met de Universiteit van Amsterdam een groot onderzoek naar hoe zowel zorgverleners als patiënten social media ervaren. ‘Social media zijn traceerbaar, iedereen kan er gemakkelijk bij. Dat is voor een arts een hele stap.’
Joost Schrage, mede-eigenaar van de Twitterkliniek, een initiatief dat de zorg op een praktische manier helpt wegwijs te worden in de wereld van de social media, sluit hierbij aan: ‘Neem Twitter, dat is net een groot verjaardagsfeest. Als voorheen je spreekuur uitliep, werd dit misschien één, twee keer doorverteld. Nu twitteren patiënten al vanuit de wachtkamer, en voor je het weet is heel de wereld op de hoogte. Daar ís als arts ook moeilijk op te anticiperen.’

Niet meer ontkennen
De informele social media lijken een schril contrast te vormen met het gesloten karakter van de zorg. En juist dat contrast roept vragen op. Wat heb je als arts aan Facebook als al je berichten eerst goedgekeurd moeten worden door de afdeling Communicatie van je ziekenhuis en wat als je er eigenlijk geen flauw idee van hebt hoe je met behulp van Twitter de dialoog met je patiënten aan moet gaan? De essentie ligt echter in een andere vraag besloten: als patiënten unaniem kiezen voor de snelste manier van communicatie, kan je je daar als arts dan wel afzijdig van houden? ‘Nee’, stelt Schrage resoluut. ‘Je kan social media niet meer ontkennen. Het is inmiddels niet meer de vraag of je er iets mee doet, maar wat je ermee doet.’

+1 voor inlevingsvermogen
Laat daar nu een grote pre van social media liggen. De manier waarop je actief bent ligt bij het individu – ook al moeten je berichten langs de afdeling Communicatie, mag je van de zorginstelling waar je werkt slechts gelimiteerd twitteren en moet je je altijd bewust zijn van de bedreigingen van het web (zie voor meer informatie hierover het artikel De wereld kijkt mee). In het gebruik van social media kan iedereen zijn eigen weg zoeken, en dat is precies wat je ziet bij de artsen en geneeskundestudenten die wel fanatiek hun digitale alter ego bijhouden. De diversiteit aan berichten van twitterende medici is enorm. Artsen twitteren zowel informatief als humoristisch (‘Weer iets nieuws vandaag: een man die flauwvalt terwijl zijn vrouw een spiraaltje gezet krijgt. +1 voor zijn inlevingsvermogen!’), geneeskundestudenten delen hun mening over colleges (‘Het diacollege ‘anale problemen’ dat om 10 uur gepland staat, brengt nou niet het meeste enthousiasme in mij omhoog... #coschappen’) en stellen vragen (‘In welke van mijn 100.000 studieboeken zou ik iets over fibromyalgie kunnen vinden? Niet in orthopedie, psychiatrie en neurologie #waar wel?’) en er is zowel ruimte voor kritische opmerkingen (‘Laat minister Schippers bezuinigen met huisartsenzorg in plaats van bezuinigen op huisartsenzorg’) als voor advies en nazorg (@sigrid66 ‘Hoe gaat het vandaag met het kroost?’). *

Virtueel spreekuur
Ook de twitterspreekuren zijn in opkomst. Huisartsen Erik Jansen en Bart Brandenburg zijn in 2009 met een Tweetspreekuur gestart. Hoewel een virtueel spreekuur ook z’n nadelen heeft – het is wettelijk verboden via internet recepten uit te schrijven aan patiënten die een arts niet heeft ontmoet, persoonlijke dossiers kunnen vaak nog niet digitaal worden ingekeken en er is onduidelijkheid over vergoedingen van e-consulten door zorgverzekeraars – blijkt uit eigen onderzoek van de twitterende huisartsen dat de service met een 8 gewaardeerd wordt en dat een derde van de patiënten terugkeert naar de digitale spreekkamer.
Het Rijnstate Ziekenhuis houdt twitterspreekuren met wisselende specialisten. De ene dag komen alle gynaecologische vraagstukken aan bod, de andere dag beantwoordt een internist in 140 tekens de vragen van de patiënt. Voor de patiënten die het spreekuur hebben gemist, zijn de vragen en antwoorden terug te lezen. Algemene vragen (‘Wat is de belangrijkste leefregel na een niertransplantatie?’) worden beantwoord. Heeft de arts aanvullende informatie nodig, dan wordt de direct message-functie ingeschakeld. Desgewenst wordt doorverwezen naar de huisarts of naar betrouwbare websites.

Onverbloemde informatie
Naast de voordelen die zorg 2.0 oplevert voor de patiënt, hebben social media ook vele voordelen voor de individuele arts. Schrage: ‘Door zelf actief mee te doen aan social media kun je de kloof tussen de patiënt en de medische staf, toch vaak een kritiekpunt, verkleinen. Neem een gynaecoloog die fanatiek is op sociale netwerken. Zijn patiënten komen zijn spreekkamer vaak binnen in een kwetsbare positie, dat wordt toch makkelijker als je net iets meer van de arts in kwestie afweet.’ Met behulp van social media kun je als arts naamsbekendheid verkrijgen en mensen aan je binden. Dankzij LinkedIn breid je je netwerk van professionals uit en zelfs het vinden van een nieuwe baan wordt makkelijker met behulp van de ongelimiteerde mogelijkheden van het web. En misschien nog wel het belangrijkste argument: social media vormen niet enkel voor de patiënt, maar ook voor de zorg zelf een enorme database van onverbloemde informatie, zowel over zorg in het algemeen als over jou als (toekomstige) arts. Hoeveel zoekresultaten lever jij al op?

Hanna van de Wetering

*tweets van @dokterbertho, @docjop, @doctorbuikema, @doktertweets en @hu_go_isarts

Volg Arts in Spe op twitter  en Facebook