Niet ‘sexy’ genoeg?!

Vier factoren bepalen sinds jaar en dag het aanbod van artsen: de numerus fixus, de uitstroom uit het vak, toetredingsdrempels vanuit de zorgsector, en beperkte toetreding vanuit het buitenland. Maar wat maakt de ene richting aantrekkelijker dan de andere? Zijn nucleaire geneeskunde en ouderengeneeskunde bijvoorbeeld niet ‘sexy’ genoeg? Ralph Hartman en Marjolein Dekker

De Arbeidsmarktmonitor van Medisch Contact toont met regelmaat de link tussen het aantal vacatures voor artsen en ‘de populariteit’ van het specialisme. Zo hoeft de specialist ouderengeneeskunde in spe zich geen zorgen te maken over het vinden van een werkplek. Datzelfde geldt voor artsen verstandelijk gehandicapten en bedrijfsartsen. Kies je voor sportgeneeskunde, kno of klinische genetica? Dan kan die baan wel eens een kwestie van langere adem zijn. Een medaille met twee kanten.

Aantrekkingskracht

Niet elk specialisme is dus onder aanstaande aiossen even populair. Voor het ene vak melden zich er meer aan dan voor het andere. Populair zijn kindergeneeskunde en chirurgie. Om hiervoor in aanmerking te komen, zijn basisartsen vaak bereid één tot drie jaar te wachten. Soms is de aantrekkingskracht zelfs zó groot dat een aios ervoor kiest naar het buitenland te verhuizen, als hij in Nederland geen opleidingsplek kan vinden.

Belangrijk bij de keuze voor een vervolgopleiding zijn de ervaringen tijdens de studie en coschappen. Kom je niet in aanraking met een bepaalde vervolgopleiding of zijn je ervaringen negatief, dan kies je er ook minder snel voor. Daarnaast heeft de inschatting om toegelaten te worden tot een opleiding invloed. Verder spelen persoonsgebonden zaken mee, zoals interesse in het vakgebied, maar ook de afweging werk-privé. Zo blijkt uit onderzoek van het Radboudumc in opdracht van onderzoeksbureau SGBO dat veel jonge bedrijfs- en verzekeringsartsen voor dit vak hebben gekozen vanwege de mogelijkheden om werk en privé goed te kunnen combineren. De werkdruk en werktijden zijn in de verzekerings- en bedrijfsgeneeskunde gunstiger dan in de curatieve geneeskunde. ‘Ik werk om te leven, ik leef niet om te werken’, was de rode draad in het onderzoek onder veertig jonge artsen.

Randvoorwaarden

Onderzoek leert verder dat aanvankelijk vooral de inhoudelijke interesse vooropstaat. Naarmate basisartsen meer te weten komen over de randvoorwaarden, zoals opleidingsduur en mogelijkheden voor deeltijdwerk, worden deze aspecten steeds belangrijker. Verder speelt het hebben van (intensief) patiëntencontact een rol, net als carrière- en promotiekansen, werkbelasting, mogelijkheden om de opleiding in deeltijd te doen en beschikbaarheid van kinderopvang.

Maar waarom kiezen studenten geneeskunde nou voor juist die minder populaire richting? Waarom vindt Eline, aios ouderengeneeskunde, ouderen wél een interessante doelgroep? En hoe kan het volgens Arthur, aios nucleaire geneeskunde, dat zijn vak zo onbekend is? Hun beweeg­redenen om voor deze richtingen te kiezen zijn divers, maar over één ding zijn ze eensgezind: ‘sexy’ is hun specialisme zeker!

‘SIMPELWEG TE ONBEKEND’

Arthur Braat, Aios nucleaire geneeskunde in UMC Utrecht

‘Als je geneeskunde gaat studeren, denk je niet als eerste aan nucleaire geneeskunde. Niet omdat het impopulair is, maar simpelweg omdat het te onbekend is. Jammer, want het is een zeer interessant vakgebied en de ontwikkelingen gaan razendsnel. Als een patiënt met uitzaaiingen door een CT-scan gaat, zie je soms niks. Maar we kunnen, nadat de patiënt radioactief suiker heeft ingespoten gekregen, uitzaaiingen wel duidelijk zien oplichten op een PET-scan. Ik vind het fascinerend dat je met het gebruik van radioactieve deeltjes zoveel kunt in de diagnostiek, en dat die deeltjes tegelijkertijd ook steeds meer als therapie worden ingezet; denk aan radioactief jodium bij schildklierkanker.

Het zou in mijn ogen goed zijn als er tijdens de opleiding geneeskunde meer aandacht komt voor dit vak. Sinds juli dit jaar zijn de opleidingen nucleaire geneeskunde en radiologie gefuseerd. Een goede stap, omdat de twee vakgebieden in elkaars verlengde liggen, al zijn ze wel verschillend. Radiologie kijkt vooral naar de anatomie en nucleaire geneeskunde naar bepaalde functies in het lichaam. Ik ben dagelijks bezig met zowel diagnostiek als therapie. Die variatie en de snelle ontwikkelingen in het vak spreken me erg aan.’

‘Te weinig uitdaging? weinig van gemerkt!’

Eline Wijnbeld, Aios ouderengeneeskunde bijverpleeghuis Aafje in Rotterdam

‘Al in het eerste jaar geneeskunde kwam ik erachter dat ik ouderen een ontzettend leuke doelgroep vind. Het zijn mensen met een verhaal, en medisch gezien is hun situatie complex: ze hebben vaak te maken met meerdere ziekten naast elkaar. Een medicijn kan goed zijn voor de ene aandoening, maar slecht uitpakken voor een ander ziektebeeld. Die combinatie maakt het interessant.

Tijdens de opleiding heb ik in de klinische geriatrie gewerkt. Daar kwam ik erachter dat ik het langdurig begeleiden van ouderen het allerleukst vind – en dus besloot ik voor ouderengeneeskunde te kiezen. Veel mensen begrepen dat niet. Het beeld van een verpleeghuis is toch dat je met sneue mensen werkt waar geen eer meer aan te behalen is. “Te weinig uitdaging”, kreeg ik te horen. Nou, daar heb ik nog weinig van gemerkt! Natuurlijk is de insteek iets anders. Bij ons is genezen niet altijd prioriteit nummer één, maar gaat het om een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven. Die benadering moet je liggen.

Veel studenten zijn nog nooit in een verpleeghuis geweest. Daar zit meteen het probleem. Een recente studie van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde laat zien dat de impopulariteit van ouderengeneeskunde onder andere wordt veroorzaakt doordat studenten er tijdens de opleiding nauwelijks mee kennismaken. Ik vind dat de opleiding dat wel als boodschap mag meenemen. Gelukkig zie ik ook positieve ontwikkelingen. Voorheen kozen mensen vaak voor ouderengeneeskunde als ze afvielen voor een ander specialisme; nu zie ik steeds meer jonge artsen bewust voor dit vak kiezen – en terecht!’