Een dag bij asielzoekers

Het is net of ik een gewone – oké, wat kleine – huisartsenpraktijk binnenloop: er is een wachtkamer en een behandel- annex spreekkamer. Maar in de wachtkamer liggen informatiefolders in allerlei talen en op het bureau staat een bak met condooms die patiënten gratis kunnen meenemen. Ik ben op het gezondheidscentrum voor asielzoekers. Bij elk asielzoekerscentrum zit zo’n centrum dat eerstelijnshulp verleent aan vluchtelingen. Vandaag werk ik met een praktijkassistente die vragen afhandelt en triage doet; de verpleegkundige houdt spreekuur. Zij heeft voor de meest voorkomende klachten protocollen, gebaseerd op NHG-Standaarden, waardoor zij veel consulten zelfstandig kan afhandelen. Elke dag heeft ze overleg met de huisarts die eventueel ook zelf patiënten kan zien. Deze werkwijze scheelt de huisarts veel werk.

De dag begint met het inloopspreekuur van 9.00 tot 10.30 waarvoor patiënten geen afspraak hoeven te maken. Vandaag is het rustig; in de ochtend zien we alleen een wat oudere Syrische man die voor een diabetescontrole komt. Zijn nuchtere bloedglucose is aan de hoge kant en via de tolkentelefoon vertellen we hem de uitslag. Hij denkt dit het gevolg is van zijn frustraties en boosheid. We vragen naar die frustraties en hij vertelt een hartverscheurend verhaal. Drie jaar geleden is zijn 12-jarige zoontje in Syrië in zijn hoofd geschoten en overleden. Huilend vertelt hij dat als hij zijn ogen dicht doet, hij nog steeds zijn zoontje voor zich ziet. Gisteravond wilde hij zijn zoontje een banaan geven omdat hij daarom vroeg, maar toen hij zijn ogen open deed was hij er niet meer.

Het is stil in de kamer; je hoort alleen het snikken van meneer. Ik schrik van zijn heftige verhaal; de glucosewaarde van 12,4 mmol/l is opeens niet belangrijk meer. Ik word weer bij de les geroepen als de tolk aan de andere kant van de lijn de stilte verbreekt: ‘Volgens mij is meneer erg emotioneel.’
De Syrische vader zegt dat hij nooit over het verlies van zijn zoon heen zal komen, maar dat hij er goed met zijn vrouw en familie over kan praten. Aan een ggz-consulent heeft hij geen behoefte, maar hij zal er over nadenken. Intussen is hij wat bedaard en gaan we over tot de orde van de dag: voor zijn diabetische retinopathie moet een afspraak met de oogarts worden gepland.

Dit consult illustreert de problemen die bij asielzoekers spelen. Veel Syrische vluchtelingen zijn hoogopgeleide mensen die in hun eigen land bij het welvarende deel van de bevolking hoorden en dus ook ‘welvaartsziektes’ als diabetes en hypertensie kennen. Zij zijn gewend veel specialistische zorg te krijgen en verwachten dat ook in Nederland. Maar het zijn ook mensen die veel hebben meegemaakt en bij wie veel psychologische problemen spelen zoals bij deze meneer. Elk gezondheidscentrum voor asielzoekers heeft een ggz-consulent in dienst die laagdrempelig eerstelijnspsychologische hulp kan verlenen. Opvallend vond ik de vreemde ziekteopvatting van deze man over zijn hoge bloedsuikers. Ik weet niet wat in Syrië gebruikelijke ideeën zijn over oorzaken van ziektes, maar ik vermoed hier een cultuurverschil.

‘s Middags zagen we een man op het spreekuur die voor een medische intake kwam. Elke asielzoeker krijgt zo’n intake als hij net in Nederland is. Er wordt gevraagd naar medische voorgeschiedenis, medicatiegebruik en allergieën, en er wordt ook aandacht besteed aan het soa-risico en psychische problematiek. Dit laatste gebeurt door een vragenlijst af te nemen die onder andere screent op posttraumatische stressstoornis.

De rest van het spreekuur verloopt rustig. Er komen voornamelijk jonge mensen, de meeste niet ouder dan 25. Sommigen spreken Nederlands, de meesten zijn echter nog niet lang in Nederland; met hen spreken we via de tolkentelefoon. Een consult duurt daardoor langer, gemiddeld zo’n 30 minuten.
Het was een dag die ik niet snel zal vergeten.

Margriet Lamers

Meer info over de gezondheidszorg voor asielzoekers: gcasielzoekers.nl