De wereld kijkt mee

Social media: reputatiekillers?

Netwerken, kennis vergaren en je dagelijkse leven met anderen delen. Via social media als Facebook, Twitter en LinkedIn kan dat. Maar kijk uit: je reputatie en geloofwaardigheid als (aankomend) arts kan erdoor geschaad worden.

Een waar gebeurd verhaal: een traumatologe in de Verenigde Staten houdt haar Facebook-vrienden gedetailleerd op de hoogte van haar dagelijkse bezigheden. Op een dag beschrijft ze, zonder een naam te noemen, de specifieke verwondingen van een patiënt, waardoor een buitenstaander deze persoon herkent. Nadat haar werkgever haar hierop aanspreekt, toont ze berouw. Maar dat mag niet baten: ze wordt ontslagen en krijgt een boete van 500 dollar opgelegd.
Misschien een extreem voorbeeld, maar de afgelopen jaren zijn veel artsen in de problemen gekomen doordat ze (te veel) informatie op Facebook, Twitter of LinkedIn hadden gezet. Daarbij ging het vaak om vertrouwelijke informatie die de arts-patiëntrelatie beïnvloedde of om foto’s die een verkeerd beeld opriepen.
Dat laatste overkwam een aantal artsen uit Puerto Rico tijdens een missie in Haïti, het land dat vorig jaar getroffen werd door een verwoestende aardbeving. De artsen plaatsten foto’s van zichzelf op internet waarop ze met hun duimen omhoog bij halfnaakte lichamen van bewusteloze patiënten staan. Deze foto’s bepaalden het beeld van de missie; de geboden hulp door de artsen verdween naar de achtergrond en de reputatie van alle aanwezige artsen werd geschaad. Een deel van de betrokken artsen raakte hierdoor zijn baan kwijt.
Ook in Nederland zijn situaties bekend waarbij het misging. Zo plaatsten studenten van een medische faculteit online foto’s van zichzelf met snijzaalpreparaten. Zij moesten zich verantwoorden bij het faculteitsbestuur. Daarbij bleek dat ze zich onvoldoende bewust waren van de gevaren van social media.

Practise what you preach
Er zijn ook diverse voorbeelden van situaties waar problemen ontstaan doordat iemand anders gevoelige informatie over jou online zet. Je gaat na een dag hard werken als coassistent ’s avonds naar de kroeg voor wat gezelligheid. Daar drink je een biertje en rook je een paar sigaretten. Aan het eind van de avond ben je niet helemaal nuchter meer. Dat is niets nieuws, vroeger gebeurde dat ook. Maar toen wisten alleen de andere feestgangers hoe jij er aan het einde van het feest uitzag. Als ze het zich al konden herinneren. Tegenwoordig is een ‘grappige’ foto snel gemaakt, en even snel met je naam en commentaar op Facebook geplaatst. De volgende dag word je door een patiënt herinnerd aan de gezellige avond daarvoor. Dezelfde patiënt die je verteld hebt dat roken en alcohol slecht voor de gezondheid zijn. Het bekende ‘practice what you preach’ gaat hier duidelijk niet op.
Door de opkomst van social media is je eigen gedrag zichtbaar voor de buitenwereld, en dit kan gevolgen hebben voor jouw reputatie en geloofwaardigheid. Bijna 80 procent van de patiënten zoekt online naar informatie over zijn ziekte én zijn behandelaar. Er zijn artsen ontslagen vanwege knullige berichten op Facebook. Social media hebben dus invloed op de arts-patiëntrelatie.

Elkaar aanspreken
Als je als student of arts via social media over de schreef gaat, heeft dit invloed op je professionele leven. Alle faculteiten besteden aandacht aan het professionele gedrag van studenten. In Leiden is dit een taak van de Commissie Professioneel Gedrag. Volgens dr. A.J. de Beaufort, kinderarts en waarnemend voorzitter van de commissie, realiseren studenten zich onvoldoende wat de betekenis is van de geheimhoudingsverklaring die ze getekend hebben aan het begin van hun eerste jaar. Een tip die De Beaufort geeft, is dat je je altijd moet proberen te verplaatsen in de ander. ‘Ik vraag studenten dan: Hoe zou jij het vinden als vertrouwelijke informatie over jou op straat zou liggen of dus te vinden is op het internet en te zien is door de hele wereld?’
De waarnemend commissievoorzitter vindt ook dat voor studenten een ondubbelzinnige geheimhoudingsplicht geldt als het gaat om patiënteninformatie. ‘Die is altijd vertrouwelijk. Als je wat vertelt, moet je je altijd realiseren dat dit nooit tot een persoon herleidbaar mag zijn.’
Verder wijst De Beaufort erop dat studenten elkaar moeten aanspreken op onprofessioneel gedrag. Om hierbij te helpen zijn er richtlijnen gemaakt voor het omgaan met social media. Voor digitaal contact met individuele patiënten heeft de KNMG een richtlijn online arts-patiëntcontact ontwikkeld. De American Medical Association (AMA) heeft een specifieke richtlijn opgesteld voor professionele omgang met social media, waarin de do’s en don’ts op een rijtje worden gezet.

Social media bieden geneeskundestudenten en artsen een scala aan mogelijkheden om te netwerken, kennis te vergaren en kennis te delen (zie ook blz. 8). Maar je bepaalt zelf of en op welke manier je dit medium gebruikt, zowel zakelijk als privé. Je moet je bewust zijn van de kansen, maar zeker ook van de bedreigingen van deze wereldwijde netwerken. Immers: jij wilt toch ook niet je carrière op het spel zetten door een misplaatst Facebook-berichtje?

Eleonore Vennemann, Hein Handgraaf, Rens Teeuwen