Jaarcijfers toetsingscommissie tonen toename euthanasie bij psychisch lijden

Het aantal keren dat euthanasie werd verleend aan mensen met een psychiatrische aandoening nam vorig jaar toe met 20 procent, zo blijkt uit de jaarcijfers van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE). Het Expertisecentrum Euthanasie (EE) heeft de indruk dat dit in toenemende mate door de eigen behandelaar wordt verleend.

In 2023 werd er 138 keer euthanasie verleend aan mensen met een psychische stoornis, ten opzichte van 115 keer in 2022. In ongeveer de helft van de gevallen (70 van de 138) werd dit uitgevoerd door het Expertisecentrum Euthanasie (EE). In 2022 was dit 67 van de 115 keer het geval, zo’n 56%. Dus een kleine afname van het aantal uitvoeringen door het EE.

Ook het EE bracht gelijktijdig een jaarverslag uit en noemt daarin een hoger aantal patiënten bij wie het op basis van psychisch lijden euthanasie uitvoerde, namelijk 87 personen. In 2022 was dat nog bij 90 personen – er lijkt dus sprake van een lichte afname. Dat zou volgens het EE en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) suggereren dat er een toename is van euthanasie ‘binnen de reguliere behandelrelatie en/of in de instellingen’.

Verschil in cijfers

Volgens Jeroen Recourt, voorzitter van de RTE, is het verschil in cijfers te verklaren doordat er gevallen zijn waarbij niet alleen psychiatrie een rol speelt. De RTE schaart deze onder ‘een combinatie van aandoeningen’, terwijl het EE deze onder ‘psychisch lijden’ schaart. Een woordvoerder van het EE bevestigt dat dit verschil hierdoor komt.

Het EE heeft de indruk dat ‘het aantal psychiaters dat openstaat voor euthanasiezorg toeneemt. We worden steeds vaker gevraagd om onze kennis te delen.’ Dat blijkt ook uit de toenemende vragen die het EE krijgt van psychiaters. Ook de NVvP concludeert uit de cijfers van het EE ‘dat psychiaters steeds vaker het gesprek over een euthanasieverzoek zelf met hun patiënten aangaan en er binnen de instellingen initiatieven zijn om kennisuitwisseling en ondersteuning op dit vlak te regelen.’

Autonomie

In totaal is er in 9068 gevallen euthanasie verleend volgens het jaarverslag van de RTE. Dat was in 2022 nog 8720 keer, waarmee het aantal gevallen van euthanasie met ongeveer 4 procent is gestegen. Volgens de RTE blijft het gissen naar de precieze oorzaken van deze stijging maar ‘Toch lijkt de autonomie van de patiënt hier een rol te spelen, zowel waar het de keuze voor euthanasie betreft als voor het moment waarop’. In vijf gevallen kwamen de RTE tot het oordeel dat de arts bij de toepassing van de euthanasie niet in overeenstemming met de wettelijke zorgvuldigheidseisen handelde.